Το «α» και το «ω» στην πρόληψη του καρκίνου του μαστού
Γράφει ο Ιωάννης Κανιάρης, Γυναικολόγος-Μαιευτήρας και συνεργάτης του doctoranytime.gr
Ο καρκίνος του μαστού αποτελεί τη δεύτερη αιτία θανάτου από καρκίνο στο γυναικείο πληθυσμό μετά από αυτόν του πνεύμονα. Σύμφωνα με τις τελευταίες στατιστικές, περίπου μία στις δέκα γυναίκες θα νοσήσουν ενώ το 80% των περιστατικών συμβαίνουν σε γυναίκες άνω των 50 ετών.
Οι παράγοντες οι οποίοι σχετίζονται με την εμφάνιση του καρκίνου του μαστού είναι:
- Η ηλικία (ο κίνδυνος αυξάνει με την ηλικία)
- Το οικογενειακό ιστορικό (εμφάνιση νόσου σε συγγενή πρώτου βαθμού)
- Γενετικοί παράγοντες (όπως μεταλλάξεις στα γονίδια BRCA1 και BRCA2 )
- Η πρώιμη έναρξη της εμμήνου ρύσεως (≤12 ετών)
- Η καθυστερημένη εμμηνόπαυση (≥55ετών)
- Η παρατεταμένη έκθεση στα οιστρογόνα (όπως σε περιπτώσεις θεραπείας ορμονικής υποκατάστασης)
- Το ιστορικό ορισμένων καλοηθών νόσων του μαστού
- Η έκθεση σε βλαβερή ακτινοβολία
- Και η παχυσαρκία.
Συμπτώματα
Τα συμπτώματα με τα οποία εμφανίζεται η νόσος είναι η παρουσία λεμφαδένων στην περιοχή της μασχάλης, σκληρή περιγεγραμμένη μάζα στο μαστό(οζίδιο) η οποία είναι ψηλαφητή και συνήθως μη κινητή και σκληρή, αλλαγή του δέρματος του μαστού (ερυθρότητα, όψη φλοιού πορτοκαλιού), εισολκή της θηλής( τράβηγμα προς τα μέσα) και έκκριση υγρού από τη θηλή.
Πρόληψη & Διάγνωση
Η πρόληψη του καρκίνου του μαστού στηρίζεται στηναυτοεξέτασητου μαστού και την ψηλάφηση από τον γυναικολόγο στα πλαίσια του τακτικού ελέγχου. Από τη στιγμή που θα βρεθεί ψηλαφητός όγκος η διάγνωση θα στηριχθεί στις εξής εξετάσεις: α) υπέρηχος μαστού, β) μαστογραφία, γ) μαγνητική τομογραφία και δ) βιοψία μαστού, όπου εξετάζεται ο ιστός που αφαιρείται από το μαστό στο μικροσκόπιο.
Αυτοεξέταση
Από τα παραπάνω γίνεται σαφές το πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος της αυτοεξέτασης των μαστών. Είναι ένας εύκολος και ανώδυνος τρόπος να εξετάζουν οι γυναίκες τους μαστούς τους και πρέπει να γίνεται μια φορά το μήνα περίπου την 8ημε 11ηημέρα του κύκλου γιατί τότε οι μαστοί είναι πιο μαλακοί και λιγότερο ευαίσθητοι. Για τις γυναίκες που βρίσκονται στην εμμηνόπαυση η αυτοεξέταση καλό είναι να γίνεται μια συγκεκριμένη ημερομηνία κάθε μήνα. Η αυτοεξέταση των μαστών ξεκινάει με την επισκόπηση των μαστών (οπτική εξέταση) και ολοκληρώνεται με την ψηλάφηση.
Επισκόπηση:η γυναίκα κάθεται μπροστά από τον καθρέφτη με τα χέρια παράλληλα με το σώμα της και παρατηρεί αν έχει εμφανιστεί κάτι ασυνήθιστο στην περιοχή των μαστών. Επίσης πρέπει να προσέξει αν υπάρχει οποιαδήποτε αλλαγή στο μέγεθος ή στο σχήμα των μαστών καθώς και αν υπάρχει κάποιο εξόγκωμα, εισολκή ή ερυθρότητα του δέρματος ή της θηλής. Η εξέταση αυτή επαναλαμβάνεται με τα χέρια πίσω από το κεφάλι καθώς και με τα χέρια στη μέση πιέζοντας τη λεκάνη ώστε να σφίξουν οι μύες του στήθους.
Ψηλάφηση: η γυναίκα ξαπλώνει ανάσκελα στο κρεβάτι και περνάει το αριστερό χέρι πίσω από το κεφάλι ενώ με τα τρία δάκτυλα του δεξιού χεριού γίνεται η ψηλάφηση του αριστερού στήθους. Οι κινήσεις πρέπει να είναι κυκλικές και να περιλαμβάνουν όλο τον μαστό από έξω προς τα μέσα και από πάνω προς τα κάτω. Στη συνέχεια γίνεται η ψηλάφηση της αριστερής μασχαλιαίας χώρας για την ανεύρεση τυχών λεμφαδένων. Αφού τελειώσει την ψηλάφηση θα πρέπει να πιέσει τη θηλή μεταξύ του δείκτη και του αντίχειρα για τυχόν εκροή υγρού. Στη συνέχεια αλλάζει χέρια και περνάει το δεξί χέρι πίσω από το κεφάλι και χρησιμοποιεί το αριστερό για να κάνει ψηλάφηση στο δεξί στήθος. Η διαδικασία επαναλαμβάνεται με τον ίδιο τρόπο. Για οποιοδήποτε εύρημα κατά την ψηλάφηση θα πρέπει να ενημερώσει το γυναικολόγο της.
Εκτός από την αυτοεξέταση στη πρόληψη συνεισφέρει και η ψηλάφηση του μαστού που πρέπει να γίνεται τουλάχιστον μια φορά το χρόνο από γυναικολόγο. Επίσης σημαντικό ρόλο στη πρόληψη κατέχει και η μαστογραφία, η οποία πρέπει να γίνεται μεταξύ της 8ηςκαι της 12ηςημέρας του κύκλου. Όλες οι γυναίκες πρέπει να κάνουν μια μαστογραφία αναφοράς μεταξύ 35-37 χρονών (η πρώτη μαστογραφία) την οποία θα κρατήσουν στο αρχείο τους για σύγκριση με τις επόμενες μαστογραφίες, ενώ μετά τα σαράντα θα πρέπει να κάνουν μαστογραφία μια φορά το χρόνο.
Είναι μεγάλο το ποσοστό των περιστατικών όπου τα ευρήματα της ψηλάφησης του μαστού οδήγησαν σε μια έγκαιρη διάγνωση. Ο καρκίνος του μαστού αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά, ειδικά όταν η διάγνωσή είναι έγκαιρη. Η θεραπεία γίνεται με ακτινοβολία, με χημειοθεραπεία με ορμονικά φάρμακα ή με χειρουργική επέμβαση.