Ποιες λέξεις και εκφράσεις είναι καλύτερο να μην χρησιμοποιείτε και πώς να μιλάτε για να σας ακούει το παιδί σας.
Η γλώσσα κόκκαλα δεν έχει και κόκκαλα τσακίζει, λέει μια σοφή λαϊκή παροιμία. Πολλές φορές μια λέξη ή φράση που λέτε και μοιάζει αθώα μπορεί να πληγώσει, να μπερδέψει ή και να θυμώσει το παιδί σας, χωρίς να έχει ταυτόχρονα το αποτέλεσμα που προσδοκάτε. Δείτε ποιες φράσεις ακούγονται συχνά από τους γονείς και με ποιες άλλες θα μπορούσατε εσείς να τις αντικαταστήσετε για να είστε πιο αποτελεσματικοί και ξεκάθαροι στον τρόπο διαπαιδαγώγησης.
1. «Άφησε με ήσυχη!»
Όταν λέτε στο μικρό σας το παραπάνω ή, αντίστοιχα, «μη με ενοχλείς» ή «είμαι απασχολημένη», πιθανόν να σκεφτεί πως δεν υπάρχει στην μέρα σας χρόνος να του αναλογεί και συνεπώς δεν υπάρχει λόγος να σας απασχολεί με όσα σκέφτεται. Αν, μάλιστα, αυτό το μοτίβο επαναλαμβάνεται συχνά όσο είναι μικρό είναι πιθανό να μειώσει την επικοινωνία μαζί σας καθώς μεγαλώνει. Επειδή, όμως, τα παιδιά έχουν ανάγκη να νιώθουν ότι οι γονείς τους ασχολούνται μαζί τους, μπορείτε να αντικαταστήσετε τις παραπάνω φράσεις με πιο ξεκάθαρες και περιγραφικές. Για παράδειγμα, πείτε: «αυτή τη στιγμή πρέπει να τελειώσω το πλύσιμο των πιάτων, οπότε κάνε ησυχία για μερικά λεπτά. Μόλις τελειώσω θα έχεις όσο χρόνο χρειάζεσε για να μου πεις ό,τι θες».
2. «Γιατί είσαι τόσο κακιά;»
Χρειάζεται προσοχή σε ταμπέλες, σε χαρακτηρισμούς τύπου «γιατί είσαι τόσο κακός, κουτός κ.λπ.;» και γενικά σε λέξεις με αρνητικό περιεχόμενο. Τα παιδιά πολλές φορές αποδέχονται αυτό που ακούνε χωρίς να το αμφισβητούν. Όταν πρόκειται για αρνητικές φράσεις υπάρχει ο κίνδυνος να οδηγηθούν στην αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Αυτός είναι όρος της ψυχολογίας και σημαίνει ότι ενώ κάτι δεν ισχύει στην πραγματικότητα, το παιδί μπορεί να το πιστέψει τόσο πολύ ώστε οι αντιδράσεις του να σχετίζονται με αυτή την πεποίθηση που τελικά να γίνει πραγματικότητα. Επίσης μπορεί να σας ακούσουν μιλώντας σε άλλους για αυτά με χαρακτηρισμούς όπως «αυτή είναι ντροπαλή» ή «πιο έξυπνη». Ακόμα και αν πρόκειται για ουδέτερες ή θετικές φράσεις δεν χρειάζεται να θέτετε συγκεκριμένες προσδοκίες στα παιδιά σας. Μια καλή προσέγγιση είναι να προσδιορίσετε μια συγκεκριμένη συμπεριφορά αφήνοντας στην άκρη την προσωπικότητα του παιδιού σας. Να προσδιορίσετε δηλαδή τον αντίκτυπο που είχε σε άλλους κάποια πράξη του παιδιού σας.
3. «Μην κλαις!»
Ή τα παρεμφερή «μην είσαι λυπημένη», «μην κάνεις σαν μωρό». Τα παιδιά, ειδικά τα νήπια, πολλές φορές νευριάζουν ή στεναχωριούνται και ο τρόπος που το εκφράζουν είναι το κλάμα, μιας και δεν έχουν την ικανότητα να προσδιορίσουν τα συναισθήματά τους με λέξεις. Το να λέτε σε ένα παιδί αυτές τις φράσεις είναι σαν να του λέτε ότι δεν θα πρέπει να λυπάται ή να στενοχωριέται, σαν να ακυρώνετε δηλαδή τα συναισθήματα του, τα οποία όμως υπάρχουν. Αντί να προσπαθείτε να αρνηθείτε ότι το παιδί σας αισθάνεται θλίψη ή φόβο, αναγνωρίστε το συναίσθημα και δείξτε του ότι μπορεί να βρεθεί μια λύση (για παράδειγμα αν φοβάται, κάντε το να νιώσει ασφάλεια). Αναγνωρίζοντας και δίνοντας ονομασία στα συναισθήματά του, θα του «δώσετε» και τις κατάλληλες λέξεις για να μπορεί να εκφράσει τον εαυτό του αλλά και να τον κατανοήσει καλύτερα.
4. «Ο Κώστας είναι καλύτερος μαθητής»
Μπορεί να είναι απλό να χρησιμοποιείτε ως φωτεινό παράδειγμα το παιδί ενός φίλου ή τα μεγαλύτερα αδέρφια ή ξαδέρφια του μικρού σας, όμως αυτό που συνήθως κατορθώνετε είναι να μεταδίδετε στο παιδί σας το μήνυμα ότι θα προτιμούσατε να είναι κάπως αλλιώς. Μην ξεχνάτε πως το μικρό σας έχει τη δική του προσωπικότητα και ιδιοσυγκρασία. Επίσης, μην ξεχνάτε πως το να κάνετε συγκρίσεις είναι λίγο-πολύ ανούσιο, αφού δεν σημαίνει ότι θα αλλάξει η συμπεριφορά του μικρού σας. Το να πιέζετε να κάνει κάτι ενώ δεν είναι έτοιμο μπορεί να το μπερδέψει αλλά και να υποβαθμίσει την αυτό-πεποίθησή του. Το καλύτερο είναι να ενθαρρύνετε και να επιβραβεύετε τα δικά του κατορθώματα.
5. «Μπορείς και καλύτερα!»
Όπως και με τις συγκρίσεις, σχόλια τέτοιου τύπου που μπορεί να μοιάζουν αθώα, αλλά ενδέχεται να έχουν επιπτώσεις που οι γονείς δεν φαντάζονται. Για κάποια παιδάκια μπορεί να είναι αδύνατο να κάνουν καλύτερα από αυτό. Η μάθηση είναι μια διαδικασία προσπάθειας και λαθών. Τέτοιου είδους σχόλια δεν είναι ούτε παραγωγικά αλλά ούτε και υποστηρικτικά. Θα μπορούσατε εναλλακτικά να πείτε «μου αρέσει καλύτερα να το κάνεις με αυτόν τρόπο».
6. «Σταμάτα αλλιώς θα σου δώσω μια για να έχεις λόγο να κλαις».
Οι απειλές σπανίως είναι αποτελεσματικές. Μπορείτε να απειλείτε με τα λόγια αλλά το πρόβλημα είναι ότι αν δεν εφαρμόσετε την απειλή, αυτή δεν θα έχει καμία ισχύ. Ειδικά, οι απειλές σε σχέση με το ξύλο οδηγούν σε περισσότερο ξύλο, το οποίο έχει αποδειχτεί ότι είναι ένας αναποτελεσματικός τρόπος για να αλλάξει ένα παιδί τη συμπεριφορά του. Όσο μικρότερο είναι ένα παιδί τόσο περισσότερο χρόνο χρειάζεται για να εμπεδώσει ότι δεν πρέπει να ξανακάνει κάτι. Πιο αποτελεσματικό θα ήταν να είχατε κάποιες εποικοδομητικές τακτικές υπόψη σας, όπως για παράδειγμα να απομακρύνετε το παιδί σας από μια κατάσταση ή να κάνετε time – out από το να επαναπαύεστε ότι μπορούν οι απειλές να έχουν αποτέλεσμα.
Δείτε επίσης: «Όχι στην σωματική τιμωρία»- 10 λόγοι για τους οποίους δεν πρέπει να χτυπάμε ένα παιδί!
7. «Όταν γυρίσει ο πατέρας σου σπίτι θα δεις τι έχεις να πάθεις!»
Όσον αφορά στις μαμάδες, για να είστε αποτελεσματικές θα πρέπει να αντιμετωπίσετε την κατάσταση εσείς οι ίδιες. Όταν η επιβολή της πειθαρχίας αναβάλλεται τότε δε συνδέονται οι επιπτώσεις με τις πράξεις του παιδιού. Μέχρι να γυρίσει ο άλλος γονιός στο σπίτι πιθανόν το παιδί να έχει ξεχάσει τι έκανε λάθος. Επίσης, η αγωνία που μπορεί να προκαλέσει η μελλοντική τιμωρία μπορεί να είναι τόσο μεγάλη και χωρίς αντιστοιχία με την πράξη. Επίσης, το να πετάτε το μπαλάκι σε κάποιον άλλο σημαίνει ότι υπονομεύετε την κυριότητά σας. Είναι πολύ πιθανόν το παιδί σας να σκεφτεί «γιατί να ακούσω τη μαμά αφού δεν πρόκειται να μου κάνει τίποτα έτσι κι αλλιώς;».
8. «Βιάσου!»
Αναλογιστείτε πόσο συχνά και με ποιο τόνο χρησιμοποιείτε την παραπάνω φράση. Υπάρχει μια τάση όταν βιάζεστε, να κάνετε τα μικρά σας να αισθάνονται ενοχή επειδή σας καθυστερούν. Αυτό μπορεί να τα κάνει να αισθάνονται άσχημα αλλά στην πραγματικότητα δεν τους δίνει κίνητρο να βιαστούν. Προσπαθήστε να βρείτε πιο ήρεμους τρόπους για να δείξετε ότι δεν υπάρχει αρκετός χρόνος αντί να θυμώνετε και να αγχώνεστε συνεχώς.
9. «Πολύ καλή δουλειά» ή «καλό κορίτσι!»
Τι αρνητικό μπορεί να υπάρχει σε αυτή την φράση; Στην ουσία οι θετικές φράσεις είναι το πιο αποτελεσματικό εργαλείο που έχουν στα χέρια τους οι γονείς. Ωστόσο, το πρόβλημα υπάρχει όταν η φράση είναι αόριστη και γενική. Το να επιλέγετε τη συγκεκριμένη φιλοφροσύνη κάθε φορά που το μικρό σας κάνει κάτι απλό – από το να πίνει όλο του το γάλα μέχρι να ζωγραφίζει κάτι – η ίδια η φράση χάνει τη σημασία της. Το θέμα είναι να επιβραβεύετε την πραγματική προσπάθεια και όχι το να πίνει το γάλα του όταν όλα τα παιδάκια το κάνουν ή όταν τελειώνει μια ζωγραφιά όταν καθημερινά φτιάχνει δεκάδες ζωγραφιές. Να είστε πιο συγκεκριμένοι στην επιβράβευση αλλά και να παινεύετε συγκεκριμένα και περισσότερο τη συμπεριφορά του μικρού σας παρά την ίδια την πράξη του.