Διαδικτυακή βία

Διαβάζοντας τα σημάδια και μαθαίνοντας στο παιδί σας να αντιμετωπίζει περιστατικά διαδικτυακής βίας

Η εικονική πραγματικότητα μπορεί να διαφέρει σε πολλά από την πραγματική ζωή αλλά κρύβει παρόμοιους κινδύνους. Ένας από αυτούς είναι και η διαδικτυακή βία, γνωστή με τον όρο cyberbullying. Αφορά την προσβολή, ειρωνεία, απειλή, εξευτελισμό κάποιου μέσω του διαδικτύου ή των ηλεκτρονικών μέσων, όπως μηνύματα, email, αναρτήσεων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κ.ά..

Η διασπορά μιας φήμης για κάποιον, τα χλευαστικά σχόλια, η ανάρτηση προσβλητικών φωτογραφιών στο facebook, η δημοσίευση προσωπικών πληροφοριών χωρίς τη συγκατάθεση εκείνου που τον αφορούν, τα απειλητικά μηνύματα είναι μερικά παραδείγματα cyberbullying.

Η διαδικτυακή βία μπορεί να λάβει δραματικές διαστάσεις γιατί ασκείται στην εικονική σφαίρα άρα σε οποιαδήποτε μέρος, όπου υπάρχει κάποιος υπολογιστής ή κινητό και σε οποιαδήποτε ώρα. Ο θύτης μπορεί να φερθεί πιο σκληρά σε σύγκριση με την άσκηση λεκτικής βίας στη φυσική σφαίρα, μιας και αισθάνεται την ασφάλεια της ανωνυμίας και της απόστασης, ενώ δεν επηρεάζεται από την αντίδραση του θύματος. Παράλληλα οι «θεατές» είναι πολύ περισσότεροι από τους θεατές ενός ανάλογου περιστατικού βίας, λόγου χάρη στην αυλή του σχολείου ή στο δρόμο.

Οι παραπάνω λόγοι δημιουργούν μεγάλο αίσθημα ανασφάλειας και απώλεια ελέγχου στο θύμα, ενώ παράλληλα πλήττουν την αυτοεκτίμησή του και βαθαίνουν το αίσθημα της μοναξιάς. Φυσικά όλα αυτά δεν σημαίνουν ότι η τεχνολογία και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης πρέπει να δαιμονοποιούνται ή να αποτρέπεται η χρήση τους. Το ζητούμενο είναι τα παιδιά να είναι υπεύθυνοι χρήστες, να φυλάσσονται από τους κινδύνους και να μπορούν να διαχειριστούν τα δύσκολα περιστατικά.

Βοηθήστε το να προστατευτεί

• Συζητήστε με το παιδί σας για το τι είναι η βία μέσω του διαδικτύου, ποιες μορφές λαμβάνει, τι επιπτώσεις έχει και γιατί είναι καλύτερο να μην ανταποκριθεί κανείς σε ένα μήνυμα μέσω του οποίου ασκείται βία.
• Στην συνέχεια, φτιάξτε μια λίστα με υποθετικές περιπτώσεις και ζητήστε του να σας πει ποιο περιστατικό νομίζει πως είναι ή δεν είναι περίπτωση διαδικτυακής βίας. Κατόπιν, ζητήστε του να σας πει τι θα έκανε σε κάθε μια από τις περιπτώσεις αυτές.
• Συζητήστε για τους διαδικτυακούς του φίλους, τις λίστες με email που διατηρεί και σε ποιον δίνει τις διαδικτυακές του διευθύνσεις. Εξηγήστε του ότι η προσθήκη ενός «φίλου» στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που στην πραγματικότητα δεν τον γνωρίζει, του δίνει τη δυνατότητα να έχει πρόσβαση σε προσωπικά στοιχεία και πληροφορίες που μπορεί να χρησιμοποιηθούν για οτιδήποτε, ακόμα και άσκηση βίας.
• Συμβουλέψτε το να μην δέχεται αιτήματα φιλίας από άτομα που δεν γνωρίζει καλά και, αν υπάρχουν άτομα από το στενό του περιβάλλον που δεν εμπιστεύεται απόλυτα, να τα βάζει σε λίστες ώστε να έχουν περιορισμένη πρόσβαση στο προφίλ του (το οποίο εννοείται πως θα πρέπει να είναι κλειστό).
• Τονίστε πως δεν πρέπει να δίνει τους προσωπικούς κωδικούς των mail ή των σελίδων κοινωνικής δικτύωσης σε φίλους.
• Ενθαρρύνετε το παιδί σας να σκέφτεται πριν κάνει κάποια ανάρτηση. Κάποια προσωπική φωτογραφία ή βίντεο μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τρίτους, να προκαλέσει αρνητικά ή προσβλητικά σχόλια και να παραμείνει στο διαδίκτυο πολύ περισσότερο χρόνο από όσο πραγματικά επιθυμεί ο αρχικός κάτοχος.
• Τέλος, ζητήστε του να απευθυνθεί σε εσάς για βοήθεια εάν υποψιαστεί πως πέφτει θύμα διαδικτυακής βίας, ακόμα και για κάτι που δεν θα ήθελε να μάθετε. Πρέπει να γνωρίζει πως το αγαπάτε και το εμπιστεύεστε και πως κανένα του «παράπτωμα» δεν θα πρέπει να το κρατήσει από το να μιλήσει σε εσάς. Δώστε του να καταλάβει πως το θέμα είναι σοβαρό και πως κατά το παρελθόν περιστατικά cyberbullying έχουν οδηγήσει ακόμα και σε αυτοκτονίες.

Πώς να αντιληφθείτε αν το παιδί σας είναι θύμα cyberbullying

Δεν είναι πάντα εύκολο ένα παιδί να παραδεχτεί ότι έπεσε θύμα cyberbullying γιατί ντρέπεται για κάτι που έκανε ή επειδή φοβάται ότι θα του στερήσετε τη χρήση της νέας τεχνολογίας. Ωστόσο είναι σημαντικό να διαβάζετε τα σημάδια που θα σας βοηθήσουν να αντιληφθείτε ότι το παιδί σας έρχεται αντιμέτωπο με τη βία στο διαδίκτυο. Ποια είναι αυτά;

• Το παιδί σας φαίνεται αναστατωμένο κατά τη διάρκεια ή μετά την πλοήγηση στον κυβερνοχώρο.
• Απομακρύνεται από τους φίλους του και εγκαταλείπει δραστηριότητες.
• Έχει πεσμένη διάθεση πιο πολύ από το συνηθισμένο και παρατηρείτε εμφανείς αλλαγές στη συμπεριφορά, τον ύπνο και την όρεξη για φαγητό.
• Δαπανά πολύ περισσότερο χρόνο στο διαδίκτυο ή αρνείται εντελώς να χρησιμοποιήσει τον υπολογιστή.
• Κλείνει «παράθυρα» ή τερματίζει μια δραστηριότητα στο διαδίκτυο όταν κάποιος πλησιάζει τον υπολογιστή.
• Αποφεύγει τις σχολικές συναθροίσεις.
• Οι επιδόσεις του στο σχολείο έχουν μειωθεί περισσότερο από το συνηθισμένο.
• Έχει ξεσπάσματα θυμού στο σπίτι.
• Αντιμετωπίζει προβλήματα στον ύπνο.
• Αισθάνεται άρρωστο ή παραπονιέται συχνά για πονοκεφάλους ή πόνους στο στομάχι.

Πώς να διαχειριστεί ένα περιστατικό βίας στο διαδίκτυο

Αν ένα παιδί πέσει θύμα cyberbullying είναι σημαντικό να νιώθει ότι έχει τη δύναμη να διαχειριστεί μόνο του το πρόβλημα. Για να το βοηθήσετε, διδάξτε του να χειρίζεται μια τέτοια κατάσταση ακολουθώντας 6 βήματα.

1. Να μπλοκάρει ή να διαγράψει το άτομο που εμπλέκεται στο cyberbullying. Αν ο θύτης χρησιμοποιεί τα μηνύματα σε κινητό τηλέφωνο, ζητήστε την παρακολούθηση από τον πάροχο επικοινωνίας, ενώ αν είναι ανάγκη αλλάξτε το νούμερο του τηλεφώνου του.

2. Να κρατά στοιχεία της διαδικτυακής βίας, είτε διατηρώντας αρχεία στον υπολογιστή είτε εκτυπώνοντας φωτογραφίες ή κείμενα.

3. Καλό είναι να μοιραστεί το συμβάν με κάποιον κοντινό φίλο, συγγενή, δάσκαλο για να μην νιώθει μοναξιά.

4. Να αναφέρει στον webadministrator της σελίδας το περιστατικό διαδικτυακής βίας καθώς αυτός μπορεί να απομακρύνει το προσβλητικό περιεχόμενο ή να ορίσει επιπτώσεις (π.χ. διαγραφή) του θύτη. Αν έχουν υπάρξει απειλές μπορεί να τις αναφέρει στη δίωξη ηλεκτρονικού εγκλήματος.

5. Να αγνοήσει το περιστατικό και μην απαντήσει με θυμό ή με ανάλογο ύφος, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν μπορεί να του ζητήσει να σταματήσει.

6. Να διαγράψει τα μηνύματα ή τις φωτογραφίες με προσβλητικό περιεχόμενο (αφού τα έχει αποθηκεύσει) και να μην τα προωθήσει σε άλλους.

Στήριξη

Πέρα από τα παραπάνω είναι σημαντικό να έχει την απαραίτητη στήριξη από εσάς, τόσο πρακτική όσο και συναισθηματική.

• Μιλήστε του και ακούστε τι έχει να σας πει για το συμβάν, διαβεβαιώνοντάς το ότι δεν είναι δικό του φταίξιμο.
• Βεβαιώστε το ότι θα βοηθήσετε και ότι τα πράγματα θα καλυτερεύσουν.
• Παραμείνετε ήρεμοι και αντισταθείτε στην απαγόρευση του ίντερνετ στο σπίτι. Μια απαγόρευση δεν θα βοηθήσει το παιδί σας να σας μιλήσει ανοιχτά για πιθανά προβλήματα που αντιμετωπίζει στο διαδίκτυο.
• Αν το περιστατικό διαδικτυακής βίας αφορά και κάποιον συμμαθητή ή συμμαθήτρια στο σχολείο, ενημερώστε τον καθηγητή ή τον σύλλογο γονέων. Ωστόσο βεβαιωθείτε ότι το παιδί σας γνωρίζει την εμπλοκή σας στο σχολικό περιβάλλον και μπορεί να καταθέσει τη γνώμη του.

Διαβάστε ακόμα: Πολύ χρήσιμα στο θέμα αυτό μπορεί να σας φανεί και το άρθρο μας "Γνωρίζοντας τη ζωή του παιδιού σας στον ψηφιακό κόσμο". Επίσης βοηθητικό για την προστασία στο Facebook μπορεί να βρείτε το άρθρο μας "Η Κοκκινοσκουφίτσα προστατεύει τα παιδιά μας"