Γιατί πρέπει οι γονείς να θέτουν όρια και ποιες είναι οι αρνητικές διαστάσεις όταν είναι υπερβολικά ανεκτικοί;
Οι περισσότεροι γονείς δεν αντέχουν να αρνούνται πράγματα στο παιδί τους, όταν αυτό ξεσπάει ή θυμώνει. Δυσκολεύονται να θέσουν όρια, διστάζουν να το πειθαρχήσουν και γι’ αυτό του κάνουν τα χατίρια. Ωστόσο, οι κανόνες και τα όρια είναι σημαντικά για την υγιή συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών, καθώς συνήθως τα θέλω ενός νηπίου (ένα ακόμα γλυκό, λίγη τηλεόραση ακόμα, σκαρφάλωμα στην τσουλήθρα κτλ.) είναι εντελώς αντίθετα με τις μακροπρόθεσμες ανάγκες του και την ασφάλειά του. Τι συμβαίνει, όμως, όταν ένας γονιός είναι υπερβολικά ανεκτικός και δεν θέτει τα όρια που πρέπει;
- Το παιδί πρέπει να καταλάβει ότι οι γονείς του έχουν διαφορετικό ρόλο από εκείνο και ότι φροντίζουν για την ασφάλειά του. Τα όρια χρειάζονται γιατί κάποιος οφείλει να είναι υπεύθυνος και να φροντίζει τα πρέπει που είναι πιο σημαντικά από τα θέλω. Είναι άλλωστε αρκετά τρομακτικό για ένα παιδί να σκέφτεται ότι κανείς δεν είναι υπεύθυνος για εκείνο σε ένα κόσμο που πιθανόν του φαίνεται τρομακτικός.
- Εάν οι γονείς ικανοποιούν κάποιες επιθυμίες που έχουν αρνητικές συνέπειες για το παιδί τους, όπως για παράδειγμα να το αφήνουν να παραμένει ξύπνιο μέχρι αργά το βράδυ, υποσκάπτουν την υγιή του ανάπτυξη. Στο παράδειγμα μας, η έλλειψη ύπνου έχει σαν αποτέλεσμα το παιδί να κουράζεται και να μην κατορθώνει να πραγματοποιεί τις δραστηριότητες που είναι απαραίτητες για την ηλικία του. Έτσι, όχι μόνο καταλήγει να γίνεται πιο δύσκολο στη συμβίωση, αλλά δεν έχει και αρκετή αυτοπεποίθηση γιατί δεν μπορεί να διαχειριστεί κάποια πράγματα με τον τρόπο που μπορούν τα άλλα παιδιά της ηλικίας του.
- Εάν όλες οι επιθυμίες του παιδιού ικανοποιούνται ακόμα και εις βάρος κάποιου άλλου (του αδερφού του, του γονιού του ή κάποιου τρίτου ανθρώπου) εκείνο θεωρεί πως οι σχέσεις λειτουργούν κατά αυτόν τον τρόπο. Αυτό θα του δημιουργήσει προβλήματα στη σύναψη φιλικών και ερωτικών σχέσεων αργότερα, αφού κάθε φορά θα θεωρεί τις δικές του επιθυμίες σημαντικότερες. Τα παιδιά που μεγαλώνουν κατ’ αυτόν τον τρόπο συνήθως χαρακτηρίζονται εγωκεντρικά και κακομαθημένα.
- Εάν οι γονείς κάνουν τα πάντα για να μην κακοκαρδίσουν το μικρό τους, αυτό λαμβάνει το μήνυμα πως ίσως δεν μπορεί να ανεχθεί την απογοήτευση και τη
στενοχώρια. Σε όλη την υπόλοιπη ζωή του θα κάνει ό,τι είναι απαραίτητο για να αποφύγει συναισθήματα που θεωρεί ότι δεν μπορεί να αντέξει, όπως για παράδειγμα να αποφεύγει το ρίσκο ή να κλέβει για να κερδίσει. Επίσης επειδή νιώθει άβολα με τα δύσκολα συναισθήματα έχει χαμηλή συναισθηματική νοημοσύνη. - Ακόμα, με την υπερβολική ανεκτικότητα το παιδί δεν μαθαίνει ποτέ να θέτει όρια στον εαυτό του, μια δεξιότητα που είναι σημαντική την περίοδο του σχολείου και φυσικά στην ενήλικη ζωή του. Έτσι δεν αναπτύσσει αυτοπειθαρχία και δεν μπορεί να εργαστεί πάνω σε στόχους, που θα το βοηθήσουν να έχει μια χαρούμενη ζωή. Έτσι η ελαστικότητα των γονιών σαμποτάρει την ικανότητα του παιδιού να πετύχει στη ζωή του.
- Επίσης, το παιδί δεν μαθαίνει ποτέ ότι η ευτυχία δεν προέρχεται από την εκπλήρωση των επιθυμιών. Έτσι ενδέχεται να προσπαθεί σε όλη του τη ζωή να πραγματοποιεί τις επιθυμίες του τη μια μετά την άλλη, πιστεύοντας ότι αυτό θα φέρει την ευτυχία και στο τέλος να βλέπει ότι η ευτυχία του ξεγλιστράει από τα χέρια.
- Με την συνεχή εκπλήρωση ακόμα και των πιο παράλογων επιθυμιών του, το παιδί δυσκολεύεται να αναπτύξει εσωτερική ευτυχία που δεν εξαρτάται από εξωτερικούς παράγοντες, γιατί είναι πιο δύσκολο για εκείνο να αναπτύξει σεβασμό για τον εαυτό του. Η εσωτερική ευτυχία έρχεται όταν κάποιος αποδέχεται τον εαυτό του στην ολότητά του και κατανοεί και τα άσχημα συναισθήματά του, όπως τον θυμό, τη στενοχώρια ή την απογοήτευση. Οι γονείς που αντιδρούν με τρόπο που δείχνει ότι αποφεύγουν την «σκοτεινή» πλευρά του παιδιού του δίνουν το μήνυμα ότι η πλευρά αυτή δεν είναι αποδεκτή. Έτσι το παιδί αισθάνεται ότι δεν αγαπιέται ολοκληρωτικά.
- Οι ανεκτικοί γονείς κάνουν συνεχείς παραχωρήσεις για πράγματα που είναι σημαντικά για αυτούς. Για παράδειγμα, μπορεί να τους επιτρέπουν να τους συμπεριφέρονται άσχημα ή να τους αφήνουν να παρακολουθούν πολύ ώρα τηλεόραση αντί να συγκεντρώνονται σε παιχνίδια και δραστηριότητες απαραίτητες για την ανάπτυξή του.
- Ο ανεκτικός τρόπος ανατροφής υποσκάπτει στη σχέση γονιού – παιδιού. Όταν το παιδί δεν εμπιστεύεται τον γονιό του για να το βοηθήσει να διαχειριστεί όλη τη γκάμα των συναισθημάτων του, δεν αισθάνεται δεμένος μαζί του. 'Οταν θεωρεί πως ο γονιός του δεν θέτει κανόνες που είναι σημαντικοί για την ασφάλειά του, δεν τον σέβεται, γίνεται πιο απαιτητικό και αναζητά το ίδιο όρια, αλλά και αποδείξεις ότι πράγματι το αγαπούν. Όταν ένα παιδί συμπεριφέρεται άσχημα στο γονιό του τότε εκείνος πικραίνεται με αποτέλεσμα να είναι λιγότερο ενθουσιώδης σε σχέση με τον τρόπο που το μεγαλώνει.
στενοχώρια. Σε όλη την υπόλοιπη ζωή του θα κάνει ό,τι είναι απαραίτητο για να αποφύγει συναισθήματα που θεωρεί ότι δεν μπορεί να αντέξει, όπως για παράδειγμα να αποφεύγει το ρίσκο ή να κλέβει για να κερδίσει. Επίσης επειδή νιώθει άβολα με τα δύσκολα συναισθήματα έχει χαμηλή συναισθηματική νοημοσύνη. Φυσικά, απ’ όλα τα παραπάνω δεν είναι θεμιτό να υποθέσει κανείς ότι μια ανελαστική διαπαιδαγώγηση είναι η καλύτερη δυνατή λύση. Τα αυστηρά όρια που δεν προσφέρουν κατανόηση και συναισθηματική ταύτιση με το παιδί είναι το ίδιο άσχημα με την ανεκτικότητα.