Κρίνω και μαθαίνω

Ικανότητες που αναπτύσσουν τα μωρά από νωρίς για την επεξεργασία των πληροφοριών και τη γνώση

Μαθαίνετε πράγματα με τον ίδιο τρόπο από όλους τους ανθρώπους; Μήπως έχετε την τάση να αντλείτε ή να επεξεργάζεστε πιο εύκολα πληροφορίες από οικείους ανθρώπους, από ανθρώπους που συμπαθείτε ή που έχετε κοινά μαζί τους, παρά από αγνώστους ή ανθρώπους που δεν συμπαθείτε; Κάποιες από αυτές τις «παραξενιές» φαίνεται πως ξεκινούν από πολύ μικρή ηλικία. Πρόσφατες έρευνες έχουν δείξει ότι ο τρόπος που μαθαίνουν τα παιδιά μεταξύ 10 και 16 μηνών εξαρτάται από μια ποικιλία κοινωνικών και συναισθηματικών γνωρισμάτων.

• Σχετικά πειράματα έχουν δείξει ότι τα νήπια τείνουν μεν να μιμούνται γνωστές στα ίδια κινήσεις και δραστηριότητες από παιδιά ίδιας ηλικίας αλλά να αντιγράφουν νέες κινήσεις και πράξεις από μεγαλύτερους σε ηλικία ανθρώπους.
• Επιπλέον φαίνεται ότι έχουν αναπτυγμένη από νωρίς μια αντίληψη ως προς την εξειδίκευση, δείχνοντας εμπιστοσύνη σε κάποιον που, λόγου χάρη, φαίνεται να είναι σίγουρος και να έχει αυτοπεποίθηση για το αντικείμενό του, ειδικά αν βρίσκονται μαζί σε ένα άγνωστο ή ασυνήθιστο περιβάλλον.
• Είναι έτσι πιο πιθανό να μάθουν πράγματα από κάποιον που φαίνεται πιο ικανός αλλά να μην εμπιστεύονται κάποιον που για εκείνα κάνει κάτι παράλογο ή ασυνήθιστο (από εκείνον λόγου χάρη που βάζει το καπέλο στο κεφάλι του και όχι στο πόδι του) ή έχει περίεργες αντιδράσεις (κοιτάζει με υπερβολικό ενθουσιασμό ένα άδειο κουτί).
• Τα μωρά φαίνεται ακόμα να μαθαίνουν κάτι με ενδιαφέρον από ανθρώπους που έχουν κοινά χαρακτηριστικά με εκείνους που τα φροντίζουν, ενώ επηρεάζονται από το αν ο άνθρωπος που τους μαθαίνει έχει θετικά ή αρνητικά χαρακτηριστικά (προτιμώντας αυτόν με τα θετικά χαρακτηριστικά).
• Φαίνεται ακόμα πως έχουν από νωρίς αναπτυγμένες ικανότητες να επιλέγουν τις χρήσιμες πληροφορίες. Κάθε πράξη ή δραστηριότητα αποτελείται από συγκεκριμένα βήματα για να φτάσει στο στόχο της. Όταν παρατηρούμε κάποιον να κάνει κάτι, μπορεί σε αυτά τα βήματα να παρεμβάλλονται κινήσεις που δεν έχουν σχέση με τον στόχο (π.χ. κάποιος καρφώνει μια πρόκα στον τοίχο και ταυτόχρονα βήχει) επομένως αυτός που «μαθαίνει» αυτόματα δεν απομνημονεύει τις άσχετες ή ασήμαντες κινήσεις. Παρομοίως και τα μωρά μπορούν να αναγνωρίσουν τον στόχο μιας απλής πράξης, ακόμα και αν αυτή παραμείνει ανεκπλήρωτη και να μιμηθούν κινήσεις που βασίζονται σε αυτό που εκείνα θεωρούν στόχο. Για παράδειγμα, ένα μωρό 7 μηνών είναι πιο πιθανό να πιάσει ένα παιχνίδι μιμούμενο έναν ενήλικα που το αρπάζει ή που πάει να το αρπάξει παρά μιμούμενο κάποιον που κάνει άσχετες με τον στόχο κινήσεις (π.χ. να δείχνει ή να χτυπάει το παιχνίδι).
• Τα νήπια επίσης είναι πιο πιθανό να αντιγράψουν μια κίνηση που οδηγεί στον στόχο παρά πράξεις που ναι μεν οδηγούν στον στόχο αλλά δεν είναι και απαραίτητες. Σε σχετικό πείραμα παιδιά από 12 έως 18 μηνών δεν αντέγραφαν τον τρόπο που ο ερευνητής έβαζε ένα λούτρινο ζωάκι σε ένα κουκλόσπιτο (με μικρά πηδηματάκια) αλλά το τοποθετούσαν κατευθείαν μέσα στο σπίτι χωρίς επιπλέον κινήσεις. 
• Ωστόσο καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν, τείνουν να μιμούνται πιο συγκεκριμένες κινήσεις ακόμα και αν είναι άχρηστες. Για παράδειγμα, σε ένα πείραμα που έγινε με νήπια 12, 18 και 24 μηνών, όπου οι ερευνητές άνοιγαν κουτιά με τη χρήση εργαλείων (παρόλο που μπορούσαν εύκολα να τα ανοίξουν μόνο με τα χέρια), τα παιδιά 18 και 24 μηνών προσπάθησαν να μιμηθούν τη χρήση εργαλείων, ενώ τα παιδιά 12 μηνών χρησιμοποίησαν τα χέρια τους παρόλο που είχαν δει τους ερευνητές να αποτυγχάνουν να τα ανοίξουν με τα χέρια πριν χρησιμοποιήσουν τα εργαλεία.
• Παράλληλα, τα παιδιά τείνουν να μαθαίνουν πιο εύκολα και να επεξεργάζονται διαφορετικά τις πληροφορίες όταν αντιλαμβάνονται κάποιες «παιδαγωγικές» ενδείξεις, όπως για παράδειγμα όταν κάποιος τους μαθαίνει κάτι και ταυτόχρονα τα κοιτάζει στα μάτια, η φωνή του απευθύνεται προς εκείνα, τους δείχνει κάτι με το χέρι.