Θεραπεία και πρόληψη
*Με τη συνεργασία της παιδιάτρου MSc, MRCPCH, PgDip (Allergy), ΙBCLC, Κάτιας Σοφιανού-Κατσούλη.
Η κνίδωση είναι το δερματικό εξάνθημα που εκδηλώνεται ως απάντηση σε κάποιο αλλεργιογόνο και μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία, αρχής γενομένης από τη βρεφική.Χαρακτηρίζεται από εντοπισμένο οίδημα του δέρματος συνήθως ωχρό στο κέντρο και ερυθρό στην περιφέρεια, το οποίο υποχωρεί εάν του ασκηθεί πίεση. Ουσιαστικά, πρόκειται για εξάνθημα που μοιάζει με τσίμπημα κουνουπιού ή με άγγιγμα τσουκνίδας και το οποίο μπορεί να εμφανιστεί είτε σε ολόκληρο το σώμα είτε σε μια μόνο περιοχή (π.χ. πρόσωπο). Βέβαια, η τοποθεσία που εμφανίζεται το εξάνθημα μπορεί να αλλάξει, καθώς εξαφανίζεται από ένα σημείο και εμφανίζεται σε ένα άλλο, πολλές φορές μέσα σε λίγες ώρες.
Επίσης, μπορεί και η διάρκεια «ζωής» του εξανθήματος να διαφέρει από άτομο σε άτομο. Σε άλλους διαρκεί μερικές ώρες ενώ σε άλλους έως και τρεις μέρες, ανάλογα πάντα με την αιτιολογία. Το βασικό σύμπτωμα είναι η φαγούρα, όμως υπάρχει πιθανότητα να συνυπάρχει καύσος ή άλγος.
Η κνίδωση συχνά, ως εκδήλωση αναφυλακτικής αντίδρασης σε κάποιο αλλεργιογόνο μπορεί να συνοδεύεται από αγγειοοίδημα. Πιο συγκεκριμένα το πάσχον άτομο μπορεί να εμφανίσει πρήξιμο στο πρόσωπο , τα χείλια, τη μύτη , τα βλέφαρα. Παρόμοια αντίδραση μπορεί να έχει και στη γλώσσα αλλά και το λάρυγγα, με αποτέλεσμα να υπάρξει δυσκολία στην αναπνοή ή και προοδευτική απώλεια των αισθήσεων. Η κατάσταση αυτή ονομάζεται αναφυλακτική αντίδραση και πρέπει απαραιτήτως να αντιμετωπίζεται στο νοσοκομείο.
Αιτία
Ανάμεσα στις πιο συνηθισμένους λόγους κνίδωσης είναι οι εξής:
- Αντίδραση σε κάποια μόλυνση, συνήθως σε κάποιο ιό
- Κατανάλωση συγκεκριμένων φαγητών (όπως φιστίκια, γάλα, ασπράδι αυγού, μύδια και σουσάμι)
- Κάποια φάρμακα
- Τσιμπήματα ή δαγκώματα από έντομα
- Φυσικά αίτια (π.χ. έκθεση σε κρύο, μηχανική πίεση)
- Ορμονικά αίτια (π.χ. θυρεοειδοπάθειες)
Τα στατιστικά, ωστόσο, καταμαρτυρούν ότι στις μισές τουλάχιστον από τις περιπτώσεις δεν είναι δυνατόν να προσδιοριστεί η αιτία, εξ’ου και ο όρος ιδιοπαθής κνίδωση.
Αντιμετώπιση
Ακριβώς επειδή τα αίτια των κνιδώσεων ποικίλουν, η αντιμετώπιση δεν μπορεί να είναι η ίδια. Κάθε περιστατικό πρέπει να αξιολογείται από ειδικό γιατρό, μιας και άλλοτε χρειάζεται εφησυχασμός και άλλοτε εγρήγορση, άλλοτε ειδική δίαιτα και άλλοτε όχι, άλλοτε διερεύνηση και άλλοτε όχι. Αντιστοίχως, βέβαια, και η θεραπεία είναι ανάλογη της σοβαρότητας της κατάστασης.
Συνήθως χορηγούνται αντισταμινικά φάρμακα για να ανακουφίσουν ή μειώνουν τον κνησμό στα εξανθήματα. Βοηθητικές μπορεί να είναι και οι κομπρέσες στα συγκεκριμένα σημεία.
Ωστόσο, εάν η κνίδωση συνοδεύεται από αγγειοοίδημα ή συνοδεύεται από δυσκολία στην αναπνοή, ληθαργικότητα ή ωχρότητα , πιθανότατα η κνίδωση να είναι η αρχή μια γενικευμένης αναφυλακτικής αντίδρασης.
SOS Tip: Η αναφυλακτική αντίδραση είναι κατάσταση απειλητική για τη ζωή και χρειάζεται αντιμετώπιση άμεσα σε νοσοκομείο.
Πρόληψη
Για να αποφύγετε επανεκδήλωση της κνίδωσης θα πρέπει να διαπιστώσετε το εκλυτικό αίτιο . Από το ιστορικό που θα πάρει ο ειδικός θα διαπιστωθεί εάν το εξάνθημα εμφανίζεται μετά από κάποιο γεύμα , σε συγκεκριμένες εποχές του χρόνου, μετά από έκθεση σε διαφορετικές θερμοκρασίες ή μετά από κάποια ίωση.
Κάποιες εργαστηριακές εξετάσεις πιθανόν να είναι απαραίτητες , ώστε να βοηθήσουν τη διάγνωση. Πέρα από εξέτάσεις αίματος που συνήθως γίνονται, πολύ χρήσιμες είναι κάποιες δοκιμασίες, π.χ. δερματική δοκιμασία «νυγμού», οπότε στο δέρμα δοκιμάζεται η αντίδραση σε συγκεκριμένα αλλεργιογόνα, αλλά και δοκιμασία έκθεσης του δέρματος σε κρύο π.χ. πάγο ή πίεση. Οι δοκιμασίες αυτές πρέπει να γίνονται από ιατρούς με εξειδικευμένη εκπαίδευση στο συγκεκριμένο αντικείμενο.
Τα συμπεράσματα από το ιστορικό και τις εξετάσεις θα καθορίσουν και τις οδηγίες αποφυγής των εκλυτικών αιτίων. Οι οδηγίες μπορεί να περιλαμβάνουν οδηγίες τροποποίησης των συνηθειών στο σπίτι (καθαριότητα, κατοικίδια), διατροφικές οδηγίες (π.χ. δίαιτα αποκλεισμού κάποιων ομάδων τροφίμων) κτλ.
Αν το αλλεργιογόνο που δημιουργεί τα εξανθήματα προκαλεί και προβλήματα στην αναπνοή, ο παιδίατρός σας θα πρέπει να σας δώσει οδηγίες αποφυγής του συγκεκριμένου αλλεργιογόνου και πρόληψης « ατυχημάτων έκθεσης». Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται στα παιδιά που έχουν τροφικές αλλεργίες, γιατί τα αλλεργιογόνα που χρειάζεται να αποφύγουν κρύβονται σε διάφορες «λιχουδιές» που μπορεί να δοκιμάσουν εκτός σπιτιού (στο σχολείο, σε εστιατόριο και σε παιδικά πάρτυ).
Επίσης είναι αναγκαίο ο ιατρός σε περίπτωση ιστορικού αναφυλακτικής αντίδρασης να σας συστήσει ένα ειδικό θεραπευτικό πλάνο για την περίπτωση μελλοντικής έκθεσης που μπορεί να περιλαμβάνει ενέσεις αδρεναλίνης για χρήση στο σπίτι ή στο σχολείο.