Εμβόλια: Χορήγηση και παρενέργειες

Ποια εμβόλια πρέπει να κάνει το παιδάκι σας και πότε; Πως χορηγούνται και ποιες είναι οι πιθανές παρενέργειες;

*Με την συνεργασία της παιδιάτρου, Ευγενίας Καράμπελα

Η πρώτη επαφή του μωρού  – μάλλον όχι και τόσο ευχάριστη – με τα εμβόλια θα γίνει πολύ νωρίς, από τον 2^ο κιόλας μήνα και στη συνέχεια θα επαναληφθεί αρκετές φορές αφήνοντας ένα ελαφρύ τσιμπηματάκι για «ενθύμιο». Ποια είναι τα εμβόλια που πρέπει να κάνει το μικρό σας και ποιες οι παρενέργειές τους;

Τα εμβόλια είναι εξασθενημένοι ιοί, μικρόβια ή τμήματα μικροβίων που έχουν χάσει τη λοιμογόνο ιδιότητά τους και πετυχαίνουν την ανοσοποίηση του οργανισμού. Προλαμβάνουν την νόσο ή την τροποποιούν για να μην εμφανιστεί σε πιο βαριά μορφή. Σκοπός είναι δηλαδή να αντιδράσει ο οργανισμός παρόμοια με την ανοσολογική αντίδραση που θα είχε αν νοσούσε, αλλά χωρίς να τίθεται σε κίνδυνο. Ο εμβολιασμός μπορεί να ξεκινήσει από το τέλος του δεύτερου μήνα της βρέφους, οπότε αρχίζουν και πέφτουν τα επίπεδα των αντισωμάτων που απέκτησε από τη μητέρα κατά τη διάρκεια της ενδομήτριας ζωής. Τα περισσότερα από τα εμβόλια είναι επαναληπτικά, δηλαδή χορηγούνται σε δόσεις.

Ποια είναι τα εμβόλια που πρέπει να γίνουν;

• Ηπατίτιδας Β. Οι δύο πρώτες δόσεις χορηγούνται τον 1^ο  και 2^ο μήνα και η 3^η δόση γίνεται μέχρι τους 18 μήνες. Αν η μητέρα είναι φορέας ηπατίτιδας Β, τότε ο εμβολιασμός γίνεται από τη γέννηση και ολοκληρώνεται σε 4 δόσεις.
• Διφθερίτιδας – Τετάνου – Κοκίτη. Ο εμβολιασμός είναι επαναληπτικός. Οι 3 πρώτες δόσεις γίνονται τον 2^ο, 4^ο και 6^ο μήνα. Ακολουθεί μια 4^η δόση από τους 15-18 μήνες, μια 5^η δόση στην ηλικία των 4-6 ετών, μια  6 ^η δόση στην εφηβεία(11-12 ετών)και έπειτα θα πρέπει να επαναλαμβάνεται κάθε 10 χρόνια εφ’όρου ζωής.
• Πολιομυελίτιδας. Χορηγείται σε συνδυασμό με το εμβόλιο της Διφθερίτιδας-Τετάνου-Κοκίτη Απαιτούνται 5 δόσεις: 2, 4, 6 μηνών, 12-15 μηνών και επαναληπτική δόση στην ηλικία των 12-18 ετών.
• Αιμόφιλος Ινφλουέντζας τύπου Β. Το εν λόγω μικρόβιο προκαλεί λοιμώξεις σε μορφή πνευμονίας, μηνιγγίτιδας, επιγλωττίτιδας. Για το εμβόλιο απαιτούνται 4 δόσεις σε ηλικίες 2, 4, 6 μηνών και επαναληπτική μεταξύ 12-15 μηνών. 
• Πνευμονιόκοκκου. Προστατεύει από 13 στελέχη του πνευμονιόκοκκου, τα οποία είναι υπεύθυνα για ένα μεγάλο ποσοστό των πνευμονιοκοκκικών λοιμώξεων,  όπως μηνιγγίτιδα, ωτίτιδα, πνευμονία και σηψαιμία. Χορηγείται σε 4 δόσεις, ξεκινώντας από τους 2 μήνες ενώ η τελευταία δόση γίνεται σε ηλικία μεγαλύτερη ή ίση των 2 ετών.
• Μηνιγγιτιδόκοκκου. Συνιστάται η έναρξη εμβολιασμού σε ηλικία 2 μηνών και ακολουθούν 3 δόσεις. Οι 2 πρώτες δόσεις γίνονται με μεσοδιάστημα 2 μηνών και επαναληπτική δόση σε ηλικία 15-18 μηνών. 
• Ιλαράς – Παρωτίτιδας – Ερυθράς (Τριπλό MMR). Ο εμβολιασμός γίνεται στην ηλικία των 12-15 μηνών και συνιστάται η 2η δόση του εμβολίου στην ηλικία των 4-6 ετών αλλά και σε οποιαδήποτε άλλη ηλικία αρκεί να απέχει 2 μήνες από την 1η δόση.
• Ανεμοβλογιάς. Χορηγείται στην ηλικία των 12 με 18 μηνών και κατά προτίμηση μετά τον 15^ο μήνα. Σε ηλικία 4 – 6 ετών συνίσταται η δεύτερη δόση του εμβολίου, η οποία όμως μπορεί να γίνει και σε οποιαδήποτε άλλη ηλικία αρκεί να έχουν περάσει 2 μήνες από την 1^η δόση.

Extra tip: Στη θέση του τριπλού (MMR) έχει κυκλοφόρησε ένα νέο συνδυασμένο εμβόλιο, στο οποίο προστέθηκε και το αντιγόνο ανεμοβλογιάς και γίνεται σε δύο δόσεις.

• Ηπατίτιδας Α. Χορηγείται σε 2 δόσεις (η μια πρέπει να απέχει από την άλλη τουλάχιστον 6 μήνες) και σε οποιαδήποτε ηλικία άνω του 1 έτους.
• Κατά του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων(HPV). Πρόκειται για ένα καινούργιο εμβόλιο που είναιυποχρεωτικό μόνο σε κορίτσια ηλικίας 12-15 χρόνων με στόχο την προστασία από τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.
• Αντιγριπικό εμβόλιο. Χορηγείται σε μια δόση σε παιδιά άνω των 6 μηνών που ανήκουν σε ομάδες αυξημένου κινδύνου να νοσήσουν σοβαρά από γρίπη και πιο συγκεκριμένα αν έχουν άσθμα, κάποια καρδιαγγειακή νόσο, νεφροπάθεια, αιμοσφαιρινοπάθεια, σακχαρώδη διαβήτη, ανοσοκαταστολή, αν έχουν λάβει για πολλά χρόνια ασπιρίνη ή αν ζουν σε κλειστές ομάδες (π.χ. ιδρύματα).
• Εμβόλιο ροταϊού: Προστατεύει τα βρέφη από την γαστρεντερίτιδα, είναι σε πόσιμη μορφή και χορηγείται σε 2 ή 3 δόσεις μέχρι την ηλικία των 8 μηνών.

Παρενέργειες
Ήπιες παρενέργειες ενδέχεται να εμφανιστούν κατά τον εμβολιασμό, όπως ερυθρότητα, πόνος, οίδημα στην περιοχή εμβολιασμού αλλά και πυρετός, εξάνθημα, απόστημα ή πυρετικοί σπασμοί. Πιο συγκεκριμένα:

• Πόνο και πρήξιμο στο σημείο της ένεσης και σε σπάνιες περιπτώσεις δερματικό εξάνθημα, θερμότητα ή ερυθρότητα ενδέχεται να προκαλέσει το εμβόλιο διφθερίτιδας, τετάνου, κοκίτη.
• Από το τριπλό ιλαράς, ερυθράς, παρωτίτιδας, το τμήμα του εμβολίου που αφορά την ιλαρά μπορεί να προκαλέσει ένα ήπιο εξάνθημα και πυρετό ο οποίος θα παρουσιαστεί μετά τις 10-20 ημέρες. Το τμήμα του εμβολίου που αφορά την ερυθρά μπορεί να προκαλέσει αρθραλγίες.
• Ερυθρότητα, πόνος ή οίδημα μπορεί να προκληθούν στο σημείο της ένεσης από το εμβόλιο κατά του αιμοφίλου ινφλουέντσας και σε μερικές περιπτώσεις χαμηλός πυρετός.
• Το εμβόλιο της ανεμοβλογιάς ενδέχεται να προκαλέσει ερυθρότητα, πόνο ή οίδημα αλλά και πιθανόν να εμφανιστεί ένα εξάνθημα στο σημείο της ένεσης το οποίο να παραμείνει μέχρι και ένα μήνα μετά τον εμβολιασμό.

Extra tips:

• Το παιδί πρέπει να εξετάζεται πάντοτε από παιδίατρο πριν από τον εμβολιασμό.
• Ο χαμηλός πυρετός, ο βήχας, το συνάχι και γενικά οι κοινές ιογενείς λοιμώξεις δεν αποτελούν αντενδείξεις για τον εμβολιασμό.
• Οι γονείς των παιδιών που παρουσιάζουν αλλεργία στο αυγό πρέπει να συμβουλεύονται τον παιδίατρό τους σχετικά με τα εμβόλια ιλαράς, ερυθράς, παρωτίτιδας και γρίπης.
• Οι παρενέργειες και κυρίως η άγνωστη μακροπρόθεσμη αρνητική επίδραση που μπορεί να έχουν τα εμβόλια έχουν προκαλέσει την δημιουργία ενός ρεύματος ενάντια στη χορήγησή τους τόσο από γιατρούς όσο και από γονείς που βρίσκονται σε δίλημμα για το αν θα πρέπει ή όχι να εμβολιάσουν τα παιδιά τους.

Στις μακροπρόθεσμες αρνητικές επιδράσεις κάποιοι εντάσσουν και τον αυτισμό, αλλά οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι  βάσει τελευταίων ερευνών έχουν απενοχοποιηθεί τα χορηγούμενα εμβόλια από την πρόκληση αυτισμού. Καλό είναι να ζυγίζουμε το οφέλη κάθε κίνησης γιατί οι συγκεκριμένες ασθένειες που προλαμβάνονται με τα εμβόλια είναι πιο σοβαρές από τις παρενέργειες που ενδέχεται να προκαλέσουν.