Πώς να διαχειριστείτε την απότομη συμπεριφορά του εφήβου και τι να αποφύγετε
Το ρωτάτε αν προχωράει η εργασία του, κι εκείνο ξεσπάει κατηγορώντας σας ότι θέλετε να το ελέγξετε γιατί δεν το εμπιστεύεστε. Πώς είναι δυνατόν μια τόσο απλή ερώτηση να πυροδοτεί μια τόσο απότομη αντίδραση; Πρόκειται για μια απορία που απασχολεί το μεγαλύτερο μέρος των γονιών όταν τα παιδιά τους περνούν το κατώφλι της εφηβικής ηλικίας. Τα καλά νέα είναι ότι αφενός αυτή η φάση -όπου όλα μοιάζουν να οδηγούν αναπόφευκτα σε καβγα- κάποια στιγμή τελειώνει, αφετέρου υπάρχουν στρατηγικές για να σας βοηθήσουν να διαχειριστείτε την «αλλόκοτη» συμπεριφορά του στο μεσοδιάστημα.
Η απότομη, προσβλητική ή ανάρμοστη συμπεριφορά, όσο και αν ακούγεται παράξενο, αποτελεί έναν φυσιολογικό χαρακτηριστικό της ανάπτυξης του εφήβου. Το παιδί σας μαθαίνει πώς να εκφράζεται, πώς να παρουσιάζει τις δικές του ιδέες και πώς να αναπτύσσει την ανεξαρτησία του. Αρχίζει να σκέφτεται βαθύτερα ή πιο ριζοσπαστικά σε σύγκριση με τα προηγούμενα χρόνια με αποτέλεσμα κάποιες απόψεις και συναισθήματα, που γεννιούνται εκείνη την περίοδο, να έρχονται σε αντίθεση με τα δικά σας. Παράλληλα αλλάζει εύκολα διαθέσεις καθώς αλλαγές λαμβάνουν χώρα και στον εγκέφαλό του, επηρεάζοντας το τμήμα που σχετίζεται με τα συναισθήματα. Παρόλα αυτά ακόμα δίνει βάση στη μεταξύ σας επικοινωνία, επομένως είναι σημαντικό να συνεχίσετε να του μιλάτε, απλώς επιστρατεύοντας την υπομονή σας όταν είναι …στις μαύρες του.
Στρατηγικές διαχείρισης
- Ορίστε συγκεκριμένους και ξεκάθαρους κανόνες που αφορούν στην επικοινωνία μέσα στην οικογένεια. Για παράδειγμα «μιλάμε με σεβασμό», «δεν φωνάζουμε», «δεν βρίζουμε». Προσπαθήστε να εμπλέξετε και το παιδί σας στον ορισμό των κανόνων ώστε να μπορείτε αργότερα να του υπενθυμίσετε ότι είχε συμφωνήσει σε αυτούς.
- Παραμείνετε ήρεμοι. Ακόμα και αν η συμπεριφορά του είναι απότομη, πάρτε βαθιά ανάσα και συνεχίστε ήρεμα να λέτε αυτό που θέλετε. Εάν η συζήτηση δεν βγαίνει πουθενά, δώστε τόπο στην οργή και προσπαθήστε ξανά αργότερα όταν θα είναι πιο χαλαρό, όπως για παράδειγμα πριν τον ύπνο.
- Εστιάστε στη συμπεριφορά και όχι στο άτομο. Αυτό σημαίνει πως πρέπει να αποφύγετε οποιαδήποτε σχόλια για την προσωπικότητα ή τον χαρακτήρα του παιδιού σας. Αντί λοιπόν να του πείτε «είσαι αγενής» προτιμήστε κάτι του τύπου «με πληγώνει ότι μιλάς με αγένεια». Περιστασιακά είναι θεμιτό να λέτε πώς αισθάνεστε, όπως λόγου χάρη ότι «είστε πολύ εκνευρισμένος/η και ότι είναι πολύ δύσκολο να συζητήσετε υπό αυτές τις συνθήκες».
- Φροντίστε να δίνετε το σωστό παράδειγμα. Όταν μιλάτε στο παιδί σας, προσπαθήστε να του συμπεριφέρεστε με τον τρόπο που θα θέλατε να σας μιλάει και να συμπεριφέρεται και εκείνο σε εσάς. Οι φωνές οδηγούν σε φωνές, οι απειλές σε απειλές κ.ο.κ.
- Επαινέστε το παιδί σας για τη σωστή επικοινωνία. Όταν η αλληλεπίδραση μεταξύ σας είναι θετική, επισημάνετε το στο παιδί σας. Έτσι θα αντιληφθεί πως λαμβάνετε υπόψην την γνώμη του.
- Κάντε χρήση των «επιπτώσεων» για συγκεκριμένες συμπεριφορές, αλλά όχι πολύ συχνά. Είναι καλό να γνωρίζει πως οι πράξεις του έχουν συνέπειες αλλά δεν θέλετε να αισθάνεται πως διαρκής σας στόχος είναι η τιμωρία του.
- Επιστρατεύστε το χιούμορ. Το χιούμορ μπορεί να ελαφρύνει και την πιο βαριά ατμόσφαιρα ή να αλλάξει την οπτική για ένα γεγονός, συνεπώς είναι ένα καλό όπλο στη διαχείριση της απότομης συμπεριφοράς. Αποφύγετε ωστόσο να είστε σαρκαστικοί ή να κοροϊδεύετε.
- Αγνοήστε τους ώμους που ανασηκώνονται με αδιαφορία ή το ύφος που φωνάζει από μακριά «βαριέμαι», αν το παιδί σας σε γενικές γραμμές συμπεριφέρεται με τον τρόπο που επιθυμείτε.
- Πολλές φορές ένας έφηβος μπορεί να είναι αυθάδης αλλά όχι αγενής. Μια απάντηση του τύπου «αυτό το σχόλιο ήταν αρκετά επιθετικό. Δεν σκόπευες να είσαι αγενής;» ενδεχομένως να είναι βοηθητική.
- Αναζητήστε υποστήριξη από το οικογενειακό ή φιλικό σας περιβάλλον. Κάποιος τρίτος μπορεί να βοηθήσει το παιδί σας σε αυτή τη φάση και να μειώσει την ένταση μεταξύ σας. Επιλέξτε ένα άτομο που να το αγαπάει και να το σέβεται. Οι παππούδες, για παράδειγμα, ή μια cool θεία μπορούν να το προσεγγίσουν ευκολότερα και πιο αποτελεσματικά.
Τι να αποφύγετε
- Τον τσακωμό. Χρειάζεται μεγάλη αυτοσυγκράτηση για να μην καταλήξετε σε τσακωμό αλλά αξίζει τον κόπο να προσπαθήσετε.
- Το λάθος timing. Κανείς δεν θέλει να συζητάει για κάτι δύσκολο όταν είναι εκνευρισμένος, κουρασμένος ή δεν έχει καλή διάθεση γιατί το μόνο σίγουρο είναι ότι δεν θα συζητήσει ήρεμα. Η καλύτερη λύση είναι να πείτε στο παιδί σας ότι θέλετε να μιλήσετε και να συμφωνήσετε ποια είναι η καλύτερη στιγμή για να βρεθείτε.
- Την αμυντική συμπεριφορά. Σπάνια θα σας ωφελήσει συνεπώς προσπαθήστε να μην παίρνετε προσωπικά αυτά που σας λέει το παιδί σας.
- Το κήρυγμα. Μπορεί να έχετε περισσότερες εμπειρίες από εκείνο αλλά το να του κάνετε κήρυγμα δεν θα έχει κανένα αποτέλεσμα μιας και δεν θα σας ακούσει.
- Την γκρίνια. Δεν θα έχει κανένα θετικό αποτέλεσμα, πιθανόν να ενισχύσει τον εκνευρισμό σας ενώ το παιδί σας σίγουρα θα αδιαφορήσει.
- Τον σαρκασμό. Το μόνο σίγουρο είναι ότι ο σαρκασμός θα αυξήσει την απόσταση ανάμεσά σας.
- Τις συγκρίσεις. Σκεφτείτε πως το παιδί σας περνάει απλώς μια φάση και πως μεγάλο μέρος της συμπεριφοράς του είναι αποτέλεσμα «τρελαμένων» ορμονών. Αποφεύγετε, λοιπόν, τις συγκρίσεις με τα αδέλφια, τους συγγενείς ή τους φίλους του γιατί αυτές θα του δείξουν ότι δεν το καταλαβαίνετε και δεν το αποδέχεστε. Κάποια στιγμή η εφηβεία θα παρέλθει αλλά η απόρριψη θα ενσταλάξει μέσα του.
Extra tip
Αν το παιδί σας δεν ανταποκρίνεται σε καμία από τις παραπάνω στρατηγικές και δεν υπάρχουν δείγματα βελτίωσης, πιθανόν αυτό να αποτελεί σημάδι ότι το πρόβλημα είναι βαθύτερο. Αν η εν λόγω συμπεριφορά συνοδεύεται και από άλλες αλλαγές, όπως απομόνωση από φίλους, εγκατάλειψη αγαπημένων δραστηριοτήτων, χαμηλές επιδόσεις στο σχολείο, συζητήστε τους προβληματισμούς σας με φίλους και συγγενείς, με τους δασκάλους ή με κάποιον ειδικό. Ο οικογενειακός και φιλικός σας κύκλος αποτελεί ένα δίκτυο υποστήριξης και για εσάς τους ίδιους ώστε να διατηρείτε την ψυχραιμία και την ηρεμία σας στα δύσκολα.