Τραυλισμός: βοηθήστε στην αντιμετώπισή του

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά, πότε εμφανίζεται και πώς μπορείτε να βοηθήσετε το παιδί σας

*Με την συνεργασία του Αναπτυξιακού Εργοθεραπευτή, Στέλιου Μαντούδη.

Ο τραυλισμός (κεκεδισμός-βατταρισμός) είναι μια διαταραχή στη ροή του λόγου και επικοινωνίας, αρκετά συχνή στα παιδιά προσχολικής ηλικίας, (το 2% των παιδιών σε αυτή την ηλικία τραυλίζουν). Για την πλειοψηφία, η κατάσταση αυτή είναι προσωρινή και την ξεπερνούν καθώς μεγαλώνουν, αλλά το 1/3 με ¼ αυτών είναι σε κίνδυνο για να αναπτύξουν τραυλισμό και στην ενήλικο ζωή αν δεν βοηθηθούν έγκαιρα. O κύριος Στέλιος Μαντούδης, αναπτυξιακός εργοθεραπευτής, θα μας επισημάνει μερικές σημαντικές πληροφορίες σχετικά με τον τραυλισμό.

Χαρακτηριστικά

Ο τραυλισμός εμφανίζεται στην ηλικία των 2 με 5, πιο συχνά στα αγόρια σε αναλογία 4 προς 1 σε σχέση με τα κορίτσια, ενώ κανένας δεν γνωρίζει με ακρίβεια τι τον προκαλεί. Υπάρχει όμως γενετική προδιάθεση, καθώς τα παιδιά γονέων που τραυλίζουν είναι σε μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν και εκείνα τραυλισμό. Δεν είναι απλά ένα πρόβλημα λόγου αλλά και μια διαταραχή επικοινωνίας γιατί μπορεί να μειώσει την αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση ενός παιδιού, να επηρεάσει τις σχέσεις του με άλλα παιδιά και να παρεμποδίσει την εκπαίδευσή του. Έτσι το παιδί μπορεί να αποφεύγει να μιλάει και να κοινωνικοποιείται, φοβούμενο μήπως πέσει θύμα κοροϊδίας ή σχολικού εκφοβισμού.

Παροδικός και μόνιμος τραυλισμός

Ένα παιδί κάτω των 4 χρονών μπορεί να τραυλίσει όταν είναι ενθουσιασμένο ή κουρασμένο. Αλλά όταν φτάσει σε σχολική ηλικία, το τραύλισμα δεν είναι συνηθισμένο και πρέπει να λαμβάνεται σο­βαρά υπόψη, ιδιαίτερα αν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό. Τα παιδιά επιτρέπεται να μπερδεύουνε καμιά φορά τα λόγια τους αλλά αν αυτό το πρόβλημα συνεχίζει είτε είναι εκνευρισμένα είτε ήρεμα χρειάζεται να απευθυνθείτε σε ένα ειδικό.

Η έναρξη του τραυλισμού συνήθως συμβαίνει ξαφνικά και διαγράφει κυκλικές περιόδους ύφεσης και έντασης, δηλαδή το παιδί ξεκινάει μια μέρα να τραυλίζει ξαφνικά και σιγά σιγά ο τραυλισμός μπορεί να μειωθεί παρά πολύ η και να σταματήσει από μόνος του, μετά από λίγο καιρό. Αυτό το είδος του τραυλισμού συμβαίνει σε παιδία κάτω των 4 χρόνων και ονομάζεται παροδικός τραυλισμός. Όμως, αν τα επεισόδια αυτά συμβαίνουν συχνά, μπορεί να προκαλέσουν ένταση και σ' αυτόν που μιλάει και σε εκείνον που ακούει.

Επιπλέον μπορεί ο τραυλισμός να γίνει μόνιμος (συνήθως μετά την ηλικία των 5 χρόνων). Δυστυχώς, δεν υπάρχει θεραπεία για τον τραυλισμό από την περίοδο που από παροδικός εξελίσσεται σε μόνιμος. Για αυτό το λόγο ο κύριος Μαντούδης προτείνει οι γονείς που έχουν εντοπίζουν μια τέτοια δυσκολία να τη συζητήσουν με τον παιδίατρο ή να απευθυνθούν σε ένα αναπτυξιακό κέντρο. Ακόμα, παροτρύνει οι γονείς και γενικά ο περίγυρος να είναι υπομονετικοί γιατί αν το παιδί πιεστεί να μιλήσει πιο γρήγορα, πιο καθαρά ή πιο σωστά, αν το διακόπτουν, το διορθώνουν ή μιλούν αντί εκείνου, το πρόβλημα επιδεινώνεται.

Αν η εν λόγω διαταραχή σας αγχώνει, μεταφέρετε το άγχος στο παιδί σας, το οποίο νιώθει επίσης ανασφάλεια για τα λεγόμενά του και τον τρόπο που επικοινωνεί. Έτσι το φυσικό γεγονός της ομιλίας γίνεται πια συνειδητή προσπάθεια «μη αποτυχίας». Όταν το παιδί θέλει να κάνει καλή εντύπωση, τότε, το άγχος του, να μην αποτύχει και διορθωθεί από το περιβάλλον του πάλι και πάλι, αυξάνεται και μοιραία τραυλίζει περισσότερο, σε χρόνο και σε ένταση. Το αποτέλεσμα είναι η αβίαστη επανάληψη και διακοπή ροής του λόγου αρχίζει να φορτίζεται συναισθηματικά και η ομιλία να γίνεται κάτι πολύπλοκο. Η θεραπευτική παρέμβαση περιλαμβάνει όλη την οικογένεια, η οποία παίζει σημαντικό ρόλο ένα παιδί που παρουσιάζει τραυλισμό μπορεί να αντιμετωπιστεί θεραπευτικά με δυο τρόπους με λογοθεραπευτή για τον τομέα στην ανάπτυξη του λόγου και με από ψυχολόγο για την συναισθηματική εξέλιξη.

Λογοθεραπευτική παρέμβαση

Σε περίπτωση που ο τραυλισμός επιμένει, καλό είναι να καταφύγετε στην πρώιμη λογοθεραπευτική παρέμβαση, που μπορεί να αποτρέψει τον μόνιμο τραυλισμό. Σύμφωνα με έρευνες, η διάρκεια της θεραπείας στα παιδιά είναι μικρότερη από ότι στους ενήλικες, περίπου 8 εβδομάδες με ένα χρόνο. Η θεραπεία έχει άριστα αποτελέσματα σε παιδιά προσχολικής ηλικίας, με ποσοστά επιτυχίας 95%. Ακόμα και αν δεν υπήρχε η σιγουριά ότι τα παιδιά αυτά θα μιλούσαν κάποια μέρα καθαρά και ομαλά χωρίς θεραπεία, η παρέμβαση αυτή με κανέναν τρόπο δεν βλάπτει το παιδί. Αντιθέτως δίνει την ευκαιρία να βελτιώσει τον λόγο του και άρα την αυτοεκτίμηση και την κοινωνικότητά του.

Ψυχολογική παρέμβαση

Είναι πολλές φορές πιθανό ο τραυλισμός σε ένα παιδί να έχει προκληθεί και από γεγονότα που έχουν φορτίσει το παιδί συναισθηματικά, όπως για η αλλαγή στο περιβάλλον του ή η γέννηση ενός αδελφού. Για το λόγο αυτό είναι σημαντικό να γίνει και μια ψυχολογική αξιολόγηση.

Τι να κάνετε για να βοηθήσετε αν το μικρό σας τραυλίζει

• Μην κατηγορείτε τον εαυτό σας για τον τραυλισμό του παιδιού.
• Μην πιέζετε ένα παιδί να μιλήσει κάνοντάς του πολλές ερωτήσεις αλλά αφήστε το να σας οδηγήσει για παράδειγμα όταν παίζετε, χωρίς να του μιλάτε πολύ.
• Κάντε το παιδί σας να καταλάβει ότι αναγνωρίζετε το πρόβλημα του, αλλά εξηγείστε του ότι είναι προσωρινό.
• Χρησιμοποιείστε στρατηγικές συμπεριφοράς για να επιβραβεύστε την σωστή επικοινωνία και την κοινωνικότητα.
• Προσπαθήστε να βρείτε λίγο χρόνο με το παιδί μόνο του, για να μην αποσπάται από το θόρυβο και να μην νιώθει ανταγωνιστικά σε σχέση με άλλα παιδιά.
• Μην προσπαθείτε να έχετε άμεση οπτική επαφή διαρκώς με το παιδί, καθώς αυτό μπορεί να το κάνει να νιώθει άβολα.
• Χρησιμοποιείτε συχνά οπτικά ερεθίσματα μαζί με τα λεκτικά για να ενισχύετε την μνήμη και την κατανόηση και έτσι να μειώνετε το άγχος.
• Ακούστε τι έχει να σας πει. Αν δεν μιλά καθαρά ή τραυλίζει, επαναλάβετε τη φράση σωστά σαν να συμφωνείτε. Για παράδειγμα αν σας πει «το αρκουδάκι κοικοικοιμάται», απαντήστε «ναι, το αρκουδάκι κοιμάται». Ωστόσο, μην κάνετε τις διορθώσεις πολύ συχνά αλλά 2 με 3 φορές την ημέρα.
• Μην αποφεύγετε το βλέμμα του όταν τραυλίζει. Αν δυσκολεύεται πολύ, μπορείτε να του πείτε « το ξέρω ότι είναι δύσκολο μερικές φορές, εννοείς…;» ή «θες να το πούμε μαζί;» ή «θες να το πούμε αργότερα;».
• Επιβραβεύστε το παιδί σας για καθαρό, αβίαστο και ομαλό λόγο: «τι ωραία που το είπες αυτό!», αλλά όχι πολύ συχνά, 2-3 φορές την ημέρα.
• Ακούστε το με προσοχή χωρίς να το διακόψετε και στο τέλος επισημάνετε ότι σας άρεσε που συζητήσατε. Με αυτόν τον τρόπο θα τονώσετε την αυτοπεποίθηση του.
• Μην χρησιμοποιείτε δύσκολες λέξεις και εκφράσεις.
• Δοκιμάστε να μιλάτε πιο αργά και πιο καθαρά.
• Μην βιάζεστε να ολοκληρώσετε την πρότασή του.
• Κάνετε μια λίστα με παράγοντες που έχουν θετική ή αρνητική επίδραση στο παιδί σας.
• Τα τραγούδια βοηθούν πολύ γιατί τα περισσότερα παιδιά δεν τραυλίζουν όταν τραγουδούν.
• Μην πιέσετε ποτέ ένα παιδί που τραυλίζει να διαβάσει μπροστά σε άλλους.
• Βρείτε χρόνο να ασχοληθείτε με το παιδί σας με δραστηριότητες που δεν απαιτούν πολλή ομιλία, όπως τα σπορ. Έτσι θα χαλαρώσει, θα περάσει όμορφα και μπορεί να εμφανίσει αυτόματα ρέοντα λόγο.