8 λάθη πειθάρχησης και πώς να τα διορθώσετε
Το σπίτι δεν είναι στρατός, όπως και τα παιδιά δεν είναι νεοσύλλεκτοι. Κι όμως, έρχονται μέρες που θα θέλατε να φωνάξετε «στην σειρά σου, στραβάδι» και, ως διά μαγείας, τα πάντα -παιδιά, σκυλιά, παιχνίδια, έπιπλα- να στοιχηθούν. Αν αυτή η τόσο ακραία όσο και τρελούτσικη ιδέα σας έχει περάσει από το μυαλό, μάλλον χρειάζεστε μερικά ταχύρυθμα μαθήματα πειθάρχησης, πριν αναγκάσετε όλη την οικογένεια να παίρνει κάμψεις.
Ένα τεράστιο ψέμα
Έχω μια φίλη, που σπουδάζει για να γίνει νηπιαγωγός. Τα πρωινά κάνει babysitting σε ένα αγοράκι που μένει μερικά τετράγωνα πιο κάτω από το σπίτι της. Παρότι και μια χαρά κοπέλα είναι και την δουλειά της την κάνει άψογα, το αγοράκι δεν θέλει με τίποτα να αποχωριστεί την μαμά του με αποτέλεσμα κάθε πρωί να αρνείται να μπει στο σπίτι της.
Πριν μερικές μέρες, όμως, η μαμά απηύδησε και θέλοντας να πάψουν τα πρωινά debates του είπε: «Σήμερα δεν θα σε πάω στην babysitter, αλλά σε εκείνο το σπίτι. Είναι παιδικός σταθμός και τον έχει ο Δρακουμέλ». Όπως είναι φυσικό, το παιδάκι τρομοκρατήθηκε και όταν κλήθηκε να επιλέξει προτίμησε την babysitter. Ωστόσο, κάποια πληροφορία την οποία επεξεργάστηκε λάθος τον έκανε να πιστεύει πως όλοι οι παιδικοί σταθμοί διοικούνται από «Δρακουμέλ». Τι θα γίνει εάν αύριο μεθαύριο χρειαστεί να στείλει το παιδάκι της σε παιδικό σταθμό;
- Τα μικρά και αθώα ψέματα πολλές φορές μας γλυτώνουν από μπελάδες και κόπο. Η γιαγιά μου, για παράδειγμα, που γνώριζε πως η αδελφή μου φοβόταν τα ελικόπτερα, έλεγε: «φάε το φαί σου αλλιώς θα έρθει το ελικόπτερο να σε πάρει». Μονομιάς εκείνη άδειαζε το πιάτο της και όλα ήταν μια χαρά. Ωστόσο, η τακτική του φόβου, εκτός από τραύματα στις παιδικές ψυχούλες, μπορεί να γυρίσει μπούμερανγκ δυσκολεύοντας άλλες πτυχές της οικογενειακής σας ζωής. Καλό, λοιπόν, είναι να αφήσετε τον Μπαμπούλα στην ησυχία του και να λέτε στο παιδάκι σας την καθαρή αλήθεια. Στην παραπάνω περίπτωση, επομένως, η μαμά θα έπρεπε να πει: «Ξέρω πως δεν θες να πας στην babysitter, καμιά φορά ούτε κι εγώ θέλω να πάω στην δουλειά και να σε αποχωριστώ». Με τον τρόπο αυτό, τα συναισθήματα μητέρας-παιδίου θα ταυτίζονταν και η μετάβαση θα γινόταν κάθε μέρα και ευκολότερη.
Υποχώρηση
Έχετε σίγουρα δει ανθρώπους που είναι μόνο λόγια, όπως έχετε δει και μαμάδες που απειλούν αλλά ποτέ δεν εφαρμόζουν τις απειλές τους. Προχθές, κιόλας, βρισκόμουν σε έναν πολύ γνωστό παιδότοπο και άκουσα μια μαμά να φωνάζει: «Κικηηηηηηή, δώσε πίσω το παιχνίδι γιατί αλλιώς θα σε πάρω να φύγουμε…». Αμέσως μετά γύρισε στην φίλη της, στην κουβέντα και τον καφέ της, ενώ η Κικίτσα συνέχιζε να αρπάζει πράγματα από τα άλλα παιδιά.
- Σε κανέναν δεν αρέσει να είναι ο κακός της υπόθεσης, αλλά τα παιδιά πρέπει να μαθαίνουν ότι οι πράξεις τους έχουν συνέπειες. Οι συνεχείς απειλές που δεν μετουσιώνονται σε πράξη συνήθως δεν φέρνουν το σωστό αποτέλεσμα γιατί απλούστατα το παιδί δεν τις λαμβάνει σοβαρά υπόψη. Για παράδειγμα, εσείς μπορεί να φωνάζετε «μην πετάς άμμο γιατί θα φύγουμε από την παραλία», ενώ το μικρό σας να ακούει «μπορείς να συνεχίσεις ό,τι κάνεις, δεν έχει έρθει ακόμα η ώρα να σε σταματήσει η μαμά».
Συνεπώς, το καλύτερο που έχετε να κάνετε είναι να το προειδοποιήσετε και, εάν συνεχίσει να συμπεριφέρεται με τον ίδιο τρόπο, να το τιμωρήσετε άμεσα με μια σύντομη διακοπή από το παιχνίδι. Εάν επιστρέφοντας έχει την ίδια συμπεριφορά, υλοποιήστε την απειλή και φύγετε από την παραλία. Την επόμενη φορά που θα ετοιμάζεστε για να βγείτε υπενθυμίστε του το περιστατικό και πείτε: «Ελπίζω σήμερα να είσαι καλό παιδάκι και να μην χρειαστεί να ξαναφύγουμε νωρίτερα».
Αντίθετες συμπεριφορές
Στα παιδιά η διαφορετική αντιμετώπιση των συμπεριφορών στρέφεται εναντίον κάθε προσπάθειας πειθάρχησης. Εάν, λόγου χάρη, εσείς βγαίνετε έξω με τα παιδιά και επιβραβεύετε την καλή συμπεριφορά με ένα μικρό κέρασμα, ενώ ο σύντροφός σας τους δίνει το κέρασμα ακόμα κι αν έχουν κάνει το παιδότοπο άνω κάτω, τότε αυτά παίρνουν μπερδεμένα μηνύματα.
- Σίγουρα ο σύντοφός σας δεν έχει σκοπό να σας υπονομεύσει, αλλά αυτό ακριβώς είναι που κάνει. Το να δράτε ως ενιαίο μέτωπο, όχι μόνο θα κάνει τα παιδιά να ακολουθούν τους κανόνες, αλλά θα σας βγάλει και από την δύσκολη θέση να είστε εσείς διαρκώς ο κακός της υπόθεσης. Δεν έχει σημασία εάν ακολουθείτε διαφορετικές μεθόδους στην τιμωρία, αρκεί αυτή να έρχεται ως συνέπεια των ίδιων πράξεων. Καλό, λοιπόν, θα ήταν να φτιάξετε από κοινού έναν κατάλογο με τις μη αποδεκτές συμπεριφορές και να μην αδιαφορείτε για/επιβραβεύετε κάποια που εκείνος θα τιμωρούσε ή το αντίθετο.
Τα ανταλλάγματα
Θυμάμαι μια παλιά συνάδελφό που είχε πέσει στο εξής παράπτωμα: Επειδή το κοριτσάκι της δεν έτρωγε πάρα πολύ, μια μέρα του είπε πως εάν άδειαζε το πιάτο της θα του έδινε ένα κομμάτι σοκολάτα. Το trick πέτυχε, αλλά το μικρούλι της στο εξής ζητούσε αντάλλαγμα κάθε φορά που το γεύμα ή το δείπνο τελείωνε. Ακόμη, υπήρχαν φορές που αναζητούσε την γλυκιά επιβράβευση μόνο και μόνο επειδή έφαγε μια μπουκίτσα από τα λαχανικά της.
- Δεν υπάρχει τίποτε κακό με την επιβράβευση, αρκεί να έρχεται ως αποτέλεσμα και όχι ως προϋπόθεση μιας συμπεριφοράς. Καλό, λοιπόν, θα ήταν να ξεκινάτε τις προτάσεις που συνοδεύουν τα ανταλλάγματα με κατάφαση και όχι με υπόθεση. «Είμαι πολύ περήφανη που έκατσες τόσο φρόνιμα στο σπίτι του παππού, που θα σε πάω για παγωτό να το γιορτάσουμε» αντί του «εάν κάτσεις φρόνιμα θα…»! Αντίθετα, είναι σημαντικό να δείχνετε και την δυσαρέσκειά σας στην περίπτωση που το παιδί κάνει κάτι κακό. «Είμαι πολύ απογοητευμένη μαζί σου που έσπασες το παιχνίδι του Γιαννάκι». Μπορεί η τακτική αυτή να σας κάνει να αισθάνεστε σκληροί, αλλά με τον τρόπο αυτό βοηθάτε τα μικρούλι σας να αναπτύξει συνείδηση.
Το ξύλο
Μόλις το μικρούλι σας κάνει κάτι «απαγορευμένο», όπως να σκορπίσει στο πάτωμα τα παιχνίδια του, να πάρει τα κλειδιά του αυτοκινήτου ή να ρίξει τα βιβλία από την βιβλιοθήκη, εσείς αμέσως το μαλώνετε. Κάποιες φορές του βάζετε τις φωνές και άλλες φορές, εάν έχετε βγει εκτός εαυτού, του δίνετε και μια ξυλιά στο χέρι ή στον πισινό. Επειδή, όμως, τα παιδιά συνήθως μιμούνται τους γονείς τους δεν είναι καθόλου απίθανο να αποκτήσει μια εχθρική συμπεριφορά μεγαλώνοντας.
Θυμάμαι πολύ χαρακτηριστικά μία ξαδέλφη μου, η οποία στο νηπιαγωγείο χτυπούσε τους συμμαθητές τις στα χέρια, εν ίδει τιμωρίας, επειδή μπήκαν μπροστά της στην ουρά ή επειδή της άρπαξαν ένα παιχνίδι. Θα θέλατε κάτι τέτοιο;
- Προσπαθήστε να κρατάτε τον θυμό σας γιατί το ξύλο δεν έχει βγει από τον παράδεισο, όσα κι αν έλεγαν οι παλιοί. Προτιμήστε τα μικρά time out για να νουθετήσετε το παιδί. Βρείτε ένα μέρος στο σπίτι στο οποίο θα οδηγείτε το παιδί κάθε φορά που συνεχίζει να κάνει κάτι ενάντια στους κανόνες, παρόλο που το έχετε προειδοποιήσει. Πείτε του γιατί το βάλατε τιμωρία («σε έφερα εδώ γιατί σκόρπισες τα παιχνίδια σου στο πάτωμα και δεν ήθελες να τα μαζέψεις») και αφήστε το εκεί για πέντε λεπτά. Εάν φεύγει από εκεί, ξαναβάλτε το στην θέση του μέχρι να μείνει. Μετά από πέντε λεπτά πλησιάστε το, υπενθυμίστε του τον κανόνα και ρωτήστε εάν θα το ξανακάνει. Προτρέψτε το να σας ζητήσει συγγνώμη και, μόλις το κάνει, φιλήστε το και αφήστε το και πάλι ελεύθερο να παίξει.
- Να θυμάστε πως καμιά φορά το time out είναι φτιαγμένο και για τους γονείς. Εάν, δηλαδή, χάσετε την ψυχραιμία σας και αρχίσετε να πετάτε πράγματα από εδώ και από εκεί ή να φωνάζετε πιο δυνατά και από σειρήνα της πυροσβεστικής, μάλλον έχει έρθει η ώρα να πάτε στην γωνία σας και να σκεφτείτε. Κυρίως, γιατί δεν είναι σωστό να σπάτε τους ίδιους σας τους κανόνες! Κάντε ένα διάλειμμα και δώστε σε κάποιον άλλον την σκυτάλη.
Μακροπρόθεσμη προειδοποίηση
Υπάρχουν κάποιες προειδοποιήσεις που πιάνουν πάντα. Σε εμένα, για παράδειγμα, όταν ήμουν μικρή το να μην μου διαβάσει ο πατέρας μου παραμύθι ήταν αδιανόητο. Η απειλή και μόνο με έκανε να τρέχω να βάζω της πυτζάμες μου, να πλένω τα δόντια μου και να χώνομαι πειθήνια κάτω από τα σκεπάσματα «σαν καλό κορίτσι»! Ωστόσο, και οι πιο καλές προειδοποιήσεις δεν αποδίδουν καθ’ όλη της διάρκεια της ημέρας. Εάν, δηλαδή, μου έλεγαν «φάε το πρωινό σου, αλλιώς δεν θα σου διαβάσουμε το βράδυ παραμύθι», σιγά τα λάχανα! Εφόσον δεν θα είχα άμεση επίπτωση, θα εξακολουθούσα να κάνω ό,τι μου κατέβαινε στο κεφάλι.
- Μια ώρα μετά το γεγονός τα παιδιά έχουν κιόλας ξεχάσει τι έκαναν λάθος, πόσο μάλλον την επόμενη μέρα. Συνεπώς, είναι σημαντικό να βλέπουν τις συνέπειες των πράξεών τους ει δυνατόν κι αμέσως. Εάν, για παράδειγμα το καμάρι σας χτυπήσει τον φίλο του με το φορτηγό, μην ακυρώσετε την αυριανή συνάντηση για παιχνίδι για να το τιμωρήσετε. Πιο αποτελεσματικό είναι να του πάρετε το φορτηγό!
Μπλα…μπλα…μπλα
Υπάρχουν γονείς που τείνουν να δίνουν ολόκληρες διαλέξεις για όσα δεν είναι σωστό να κάνει ένα παιδί. «Δεν πρέπει να τρως γλυκά πριν το φαγητό γιατί αυτά θα μειώσουν την όρεξή σου, η οποία σε άλλη περίπτωση θα σε έκανε να καταναλώσεις θρεπτικό φαγητό ωφέλιμο για την ανάπτυξή σου…» και μπλα μπλα μπλα! Ακόμα, υπάρχουν γονείς που δεν λαμβάνουν υπόψη την ηλικία του παιδιού και του απευθύνονται σε ενήλικη γλώσσα. «Μη μου εναντιώνεσαι» αντί για «σταμάτα να αντιδράς και κάνε αυτό που σου λέει η μανούλα».
- Είναι σημαντικό να θυμάστε πως τα απιδιά δεν είναι μικροί ενήλικες και, κατ’ επέκταση, εάν κάτι είναι δυσνόητο ή περίπλοκο για να το καταλάβουν, δεν θα του δώσουν σημασία. Έτσι, και οι διαλέξεις σας πάνε χαμένες και υπάρχει περίπτωση μετά από χίλια «μην εναντιώνεσαι» να το ακούσετε να ρωτάει: «μαμά, τι είναι εναντιώνεσαι»; Μιλήστε τους απλά και περιεκτικά. Ένα «όχι μπισκότα πριν το φαγητό» θα τα διευκολύνει στην αφομοίωση του κανόνα.
Εάν στα παραπάνω παρατηρήσατε κομμάτια της δικής σας συμπεριφοράς, μην ανησυχείτε. Ποτέ δεν είναι αργά να αλλάξετε τον τρόπο που χειρίζεστε τα πράγματα. Δίνετε προειδοποιήσεις που δεν εφαρμόζετε; Φωνάζετε στο παιδί σας επειδή σας φώναξε; Ακολουθούν μερικά tips που θα σας βοηθήσουν να αλλάξετε γραμμή πλεύσης.
Ξεπεράστε το: Όλοι κάνουμε λάθη, γι ‘αυτό μην αυτομαστιγώνεστε. Πείτε στο παιδί σας: «Ξέρω ότι είπα- ή έκανα- κάτι που δεν έπρεπε. Ας προσπαθήσουμε όλοι στο εξής να τηρούμε τους κανόνες».
Σιγά σιγά: Ακόμα κι αν όλες οι μέθοδοι πειθαρχίας που μεταχειρίζεστε χρειάζονται αναθεώρηση, προσπαθήστε να μην υπερφορτώσετε το παιδί με 20 νέους κανόνες. Επιλέξτε τα δύο πιο σημαντικά ζητήματα για εσάς και συζητήστε τα με το παιδί σας όταν αυτό είναι ήρεμο.
Φερθείτε έξυπνα: Εάν το μικρούλι σας έχει ξεσπάσματα καθημερινά για τους ίδιους λόγους, βρείτε έξυπνους τρόπους για να τα ξεπεράσετε. Εάν για παράδειγμα αρνείται να φάει το πρωινό του και κάνει πείσματα, το επόμενο πρωί ρωτήστε το-θες αυγά ή δημητριακά- εάν του δώσετε επιλογή θα αισθανθεί πως έχει τον έλεγχο.
Δώστε χρόνο: Χρειάζεται χρόνο για να αλλάξει μια συμπεριφορά. Προσπαθήστε να είστε συνεπείς και κάποια στιγμή τα πράγματα θα μπουν στην σωστή τροχιά.