Είναι γυμνοί!

Είναι φυσιολογικό να βλέπει τους γονείς του γυμνούς;

*Με τη συνεργασία της ψυχολόγου-παιδοψυχολόγου-συγγραφέως, Αλεξάνδρας Καππάτου.

Τα μωρά απολαμβάνουν να είναι γυμνά, το ίδιο και οι γονείς που χαμογελούν βλέποντας το βλαστάρι τους να τρέχει πάνω κάτω γυμνό στο σπίτι , την παραλία ή όταν του αλλάζουν πάνα. Πολλές φορές, όμως, αναρωτιούνται αν μπορούν οι ίδιοι να κυκλοφορούν  μπροστά στο παιδί τους γυμνοί ή πώς να αντιδράσουν όταν, ενώ κάνουν μπάνιο ή ντύνονται, μπαίνει το μικρό τους μέσα και τους παρατηρεί.

Καταρχάς, έχετε υπόψην σας ότι η εντύπωση και η εικόνα που θα δημιουργήσει κάποιος για το σώμα του και τη σεξουαλικότητά  του εντάσσονται στα πλαίσια της διαπαιδαγώγησης του. Η στάση σας λοιπόν προς το γυμνό σώμα , η εικόνα που έχετε διαμορφώσει για τον εαυτό σας  , η άνεση ή όχι που νιώθετε, καθώς και οι πεποιθήσεις σας για αυτό θα επηρεάσουν καθοριστικά τη συμπεριφορά σας . Υπάρχουν γονείς που θεωρούν ότι αν το μικρούλι τους τους δει γυμνούς ενδεχομένως να του κινητοποιήσουν την σεξουαλική περιέργεια. Άλλοι πάλι, που θεωρούν ότι πρέπει να κυκλοφορούν ελεύθερα μπροστά στο παιδί τους, κάνουν μπάνιο μαζί τους τόσο για λόγους οικονομίας χρόνου όσο και για να έρθουν πιο κοντά μαζί του. Τέλος, υπάρχουν και  κάποιοι που υποστηρίζουν ότι από τη συμπεριφορά  του παιδιού θα πάρουν τα μηνύματα που θα καθορίσουν τη στάση τους. 

Είναι λογικό να υπάρχει μια σύγχυση στους νέους γονείς πάνω σε αυτά τα ζητήματα αφού με την πρόοδο της επιστήμης και τη διαφοροποίηση των ηθών παγιωμένες απόψεις άλλαξαν. Παλιότερα τέτοιου είδους ερωτήματα ήταν αδιανόητα. Αργότερα, ήρθαν και στην χώρα μας απόψεις από τις σκανδιναβικές χώρες που υποστήριζαν την έκθεση στο γυμνό μέσα στην οικογένεια και οι οποίες επηρέασαν πολύ τους γονείς . Κανείς, ωστόσο, δεν μπορεί να επιβάλλει ένα ενιαίο τρόπο αντιμετώπισης του θέματος  γιατί η στάση που ο καθένας θα κρατήσει εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις αντιλήψεις του.

Η επιστήμη της ψυχολογίας μας έχει διδάξει ότι το μικρό παιδί μας δεν βλάπτεται αν δει τους γονείς του κάποιες φορές γυμνούς,  είναι απόλυτα φυσιολογικό και υγιές.  Αυτό όμως ισχύει με την προϋπόθεση ότι ο γονιός έχει μια υγιή αντίδραση, δεν δείχνει να αιφνιδιάζεται ή να ενοχλείται. Επίσης, η απάντηση σε αυτά τα ερωτήματα εξαρτάται από διάφορες παραμέτρους, όπως από το ότι τα νήπια πριν από κάποια ηλικία (συνήθως τα 2 έτη) δεν δίνουν καμία σημασία στο αν αυτός που βρίσκεται απέναντί τους είναι γυμνός ή ντυμένος. Άρα για εκείνα το να βλέπουν τους γονείς τους γυμνούς είναι απόλυτα φυσιολογικό. Μετά τους 24 μήνες ωστόσο τα πράγματα ενδεχομένως να αλλάξουν. Από αυτή την ηλικία αρχίζει να βλέπει τον εαυτό του ως ξεχωριστή μονάδα, έχοντας την αίσθηση του σώματός του αλλά και ότι κάποια σημεία στο σώμα του είναι πιο προσωπικά.

Πιο αναλυτικά, η στάση του παιδιού προς το σώμα του εξαρτάται από το αναπτυξιακό στάδιο που διανύει . Συγκεκριμένα στα πρώτα 2 χρόνια της ζωής του το παιδί δεν δείχνει ενδιαφέρον ιδιαίτερο για το σώμα του καθώς και  για το σώμα των άλλων.  Από τα 3 χρόνια που έχει ήδη κατακτήσει τις συνήθειες καθαριότητας , το νήπιο  αρχίζει να παρατηρεί το σώμα του , έχει ξεκινήσει η διαδικασία της  ταυτότητας φύλου και σταδιακά δείχνει όλο και μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τα ανατομικά χαρακτηριστικά του φύλου του αλλά και τις διαφορές των δυο φύλων.

Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας, δηλαδή από τα 4 χρόνια και μετά, δείχνουν μεγάλη περιέργεια και ενδιαφέρον για το γυμνό σώμα, εστιάζοντας κυρίως στις διαφορές των γεννητικών οργάνων.  Στόχος σας είναι να το βοηθήσετε να κατανοήσει το σώμα του, τις διαφορές των δυο φύλων , τη λειτουργία του αλλά και να αντιληφθεί ότι δεν υπάρχει κάτι άσχημο ή ντροπιαστικό στο σώμα του που του επιβάλλεται να κρύψει, χωρίς κιόλας να επιδεικνύεται.

Πως θα επιτύχετε αυτήν την ισορροπία

• Σκεφθείτε οι δυο γονείς  τα μηνύματα  που θέλετε να μεταδώσετε στο παιδί σας  για το σώμα του και αποφασίστε να έχετε κοινό τρόπο .
• Αποφεύγετε να του περνάτε με τη συμπεριφορά σας ότι το γυμνό σώμα είναι κάτι κακό , που μας κάνει να ντρεπόμαστε και να νιώθουμε ένοχοι. Αντίθετα διδάξετε το από νωρίς ότι το σώμα του του ανήκει , το φροντίζουμε ,δεν το φοβόμαστε, μπορεί να το ακουμπά και να εισπράττει χαρά.
• Είναι μια ευκαιρία να του εξηγήσετε ,μετά τα 4 ,ότι  δεν επιτρέπουμε σε κανένα να μας  ακουμπά εκτός από τη μαμά και το μπαμπά μας όταν χρειάζεται. Από τη στιγμή που το μικρό σας θα αρχίσει να έχει πλήρη συνείδηση του σώματός του ως ξεχωριστού ατόμου, πιθανόν να αρχίσει να αντιστέκεται όταν του αλλάζετε πάνα ή το γδύνετε δημόσια. Πιθανόν επίσης να θεωρεί ότι η γύμνια σε δημόσιο χώρο δεν συνάδει με τους κανόνες ευγενείας. Σε περίπτωση, λοιπόν, που σας δει γυμνούς και αντί να αδιαφορήσει, φαίνεται να ντρέπεται, να μισογελάει ή να κρύβει τα μάτια του με τα χέρια του, είναι καλύτερο να ντυθείτε.
• Καλύτερα να μην επιδιώκετε να κυκλοφορείτε γυμνοί μπροστά στο παιδί σας , αν τύχει όμως να σας δει δεν θα ντρέπεστε ούτε θα τρέχετε να κρυφθείτε. Αυτό δεν θα βοηθήσει το παιδί αντίθετα θα του περάσει το μήνυμα ότι κάτι κακό συμβαίνει και για αυτό «η μαμά/ο μπαμπάς δεν με αφήνουν να μπω στο δωμάτιο όταν ντύνονται ή μου φωνάζουν μην μπεις μέσα , απαγορεύεται». Το σώμα μας είναι ένα σημαντικό κομμάτι του εαυτού μας , αυτό είναι το μήνυμα που πρέπει να διδάξουμε και στο παιδί μας.
• Σε καμία περίπτωση μην κρύβεστε ή ταράζεστε εάν το παιδί τύχει να σας δει γυμνούς. Μπορείτε, λόγου χάρη, να βγείτε από το μπάνιο και να πάτε στο υπνοδωμάτιό σας να ντυθείτε.
• Φροντίστε να του εξηγήσετε πως δεν υπάρχει λόγος να ντρέπεται κανείς για το σώμα του αλλά πως αυτός είναι ο προσωπικός σας χώρος και δεν είναι σωστό να τον εκθέτετε σε κοινή θέα.
• Μάλιστα, μια τέτοια συζήτηση είναι μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για να αναφερθείτε στον «κανόνα των εσωρούχων». Πείτε στο μικρό σας πως κανένας δεν πρέπει να το βλέπει ή να το αγγίζει στα σημεία που καλύπτονται από τα εσώρουχά του χωρίς την έγκρισή του.
• Αποφεύγετε  να κάνετε μπάνιο με το παιδί σας  μετά τα 3 χρόνια που αρχίζει να καταλαβαίνει το σώμα του και τις διαφορές των φύλων.
• Η περιέργεια του παιδιού για το φύλο του είναι απόλυτα φυσιολογική και καλό θα είναι να του εξηγείτε πάντα ότι σας ρωτά με απλά λόγια .
• Αν δείξει ενδιαφέρον για τα γεννητικά σας όργανα εξηγείστε του με απλό τρόπο χωρίς πονηρά γέλια ότι έτσι είναι το σώμα του  άνδρα και της γυναίκας  και όταν μεγαλώσει και έτσι θα γίνει και αυτό.
• Αν παρατηρήσετε ότι ασχολείται με τα γεννητικά του όργανα μην σπεύσετε να του πείτε ότι είναι κακό ή ότι θα μολυνθεί . Πέστε του ότι όταν θέλει να ασχοληθεί με το σώμα του μπορεί να το κάνει όταν είναι μόνο στο δωμάτιό του. Προσοχή ο τρόπος που θα περάσετε το μήνυμα είναι σημαντικός , φροντίστε να μην του δημιουργήσετε άθελά σας ενοχές.
• Τέλος, μέσα σε όλα αυτά, λάβετε υπόψην ότι πολλά προβλήματα που αντιμετωπίζουμε οι ενήλικες σχετικά με το σώμα μας και τη σεξουαλικότητά μας έχουν τις ρίζες τους στη παιδική μας ηλικία και στα μηνύματα που πήραμε από τους γονείς μας.