Υπάρχει αποτελεσματική πειθαρχία για εφήβους;
Οι έφηβοι οδεύοντας προς την ενηλικίωση δοκιμάζουν τα όρια των γύρω τους, προσπαθώντας να δουν τις αντιδράσεις τους. Αυτό αποτελεί μια πρόγευση των κοινωνικών τους προσδοκιών μέσα από το οποίο μαθαίνουν τι είναι αυτό που μπορούν να περιμένουν από τις κοινωνικές και διαπροσωπικές τους σχέσεις. Πέρα από αυτό οι έφηβοι λειτουργούν περισσότερο συναισθηματικά (αχ αυτές οι ορμόνες!), προτάσσοντας τον αυθορμητισμό τους, γεγονός που οδηγεί πολλές φορές σε ένταση ή σε περίεργες συμπεριφορές.
Εδώ κάπου παίζει το ρόλο της και η πειθαρχία, όχι όμως με τη μορφή της τιμωρίας. Η πειθαρχία αφορά περισσότερο στην εκμάθηση κατάλληλων τρόπων συμπεριφοράς, στη θέσπιση ορίων ή στο κλείσιμο συμφωνιών, που αν κάποιος τις παραβεί θα υπάρξουν επιπτώσεις. Με αυτόν τον τρόπο οι έφηβοι θα μάθουν να συμπεριφέρονται, να είναι ανεξάρτητοι, να αναλαμβάνουν την ευθύνη του εαυτού τους και να επιλύουν τα προβλήματά τους. Η πειθαρχία ενός εφήβου είναι πιο αποτελεσματική όταν:
- Επικοινωνείτε ανοιχτά με το παιδί σας, άρα μπορείτε να ελέγξετε αν και με ποιον τρόπο λειτουργούν τα όρια και οι κανονισμοί που έχετε θέσει. Κλειδί για την επικοινωνία είναι η διαπραγμάτευση, η οποία δείχνει στον έφηβο ότι αποδέχεστε τις απόψεις του.
- Έχετε χτίσει και διατηρείτε ένα ζεστό, οικογενειακό περιβάλλον, όπου το παιδί σας θα νιώθει ασφάλεια να κάνει ακόμα και λάθη. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον είναι πιο πιθανό να ελέγχει την συμπεριφορά του, ειδικά όταν καθοδηγείται από τους γονείς του.
Θέτοντας ξεκάθαρα όρια
Το πρώτο βήμα αποτελεσματικής πειθαρχίας είναι να ορίσετε τους κανόνες ή με άλλα λόγια να κλείσετε τις συμφωνίες με όρους που αποδέχεστε και οι δύο. Για το σκοπό αυτό ακολουθήστε τα παρακάτω βήματα.
- Επιτρέψτε στο παιδί σας να εμπλακεί στον καθορισμό των κανόνων και των ορίων. Όταν το παιδί σας καταλαβαίνει ότι υπολογίζετε τη γνώμη του είναι πιο πιθανό να ακολουθήσει τους κανονισμούς.
- Φροντίστε να είστε ξεκάθαροι με τους κανόνες που θέτετε. Έτσι θα βοηθήσετε το παιδί σας να καταλάβει ακριβώς τι ζητάτε από εκείνο και έτσι να ανταποκριθεί στις προσδοκίες σας. Μπορείτε, για παράδειγμα, να δημιουργήσετε μαζί μία λίστα που να περιλαμβάνει κανόνες γύρω από τις ακαδημαϊκες του υποχρεώσεις (π.χ. «Βλέπουμε τηλεόραση αφού έχουμε τελειώσει το διάβασμα»), τις κοινωνικές του συναναστροφές (π.χ. «Βγαίνουμε βόλτα τα Σαββατοκύριακα», «Συναντιόμαστε με φίλους αφού έχουμε τακτοποιήσει το δωμάτιο») και την προσωπική ασφάλεια (π.χ. «Επιστρέφουμε σπίτι πριν τις 9», «Επικοινωνούμε στο διαδίκτυο μόνο με άτομα που γνωρίζουμε προσωπικά».)
- Συζητήστε για τις υποχρεώσεις του. Για παράδειγμα, εξηγήστε του πως όπως εσείς είστε υπεύθυνοι για την ανατροφή του έτσι και το παιδί σας έχει κάποιες υποχρεώσεις, όπως να τακτοποιεί το δωμάτιό του, να ασχολείται με τις σχολικές εργασίες κοκ.
- Συμφωνήστε εκ των προτέρων ποιες θα είναι οι επιπτώσεις αν δεν ακολουθήσει τους κανόνες που έχετε θέσει από κοινού. Διαβάστε περισσότερα παρακάτω.
- Επιβραβεύστε το παιδί σας αν ακολουθεί τους κανόνεςπου έχουν συμφωνηθεί. Δείξτε, δηλαδή, πως αναγνωρίζετε την καλή του συμπεριφορά. Προτιμήστε τα λόγια αλλά που και που ακολουθήστε και την πιο …υλική οδό (π.χ. ένα δώρο, επιπλέον χαρτζιλίκι κοκ.).
- Φροντίστε να συζητάτε από την αρχή και να προσαρμόζετεξανά τους κανόνες καθώς το παιδί σας μεγαλώνει. Πάρτε μια δεύτερη γνώμη από γονείς που έχουν παιδιά στην εφηβεία για να διαπιστώσετε αν οι κανόνες που έχετε θέσει είναι ρεαλιστικοί και ταιριάζουν στην ηλικία του παιδιού σας.
Επιπτώσεις
Όταν δοκιμάζονται τα όρια ή δεν τηρούνται οι κανόνες που έχουν συμφωνηθεί, πιθανόν να θελήσετε να χρησιμοποιήσετε επιπτώσεις. Φροντίστε βέβαια το παιδί σας να γνωρίζει εκ των προτέρων τις προθέσεις σας.
- Εφαρμόστε μια επίπτωση που ταιριάζει στην περίπτωση. Για παράδειγμα αν το παιδί σας γυρίσει σπίτι αργότερα από την ώρα που έχετε συμφωνήσει, μπορείτε να συμφωνήσετε την επόμενη φορά να επιστρέψει νωρίς.
- Ανακαλέστε τη συνεργασία.Αν λόγου χάρη το παιδί σας ζητήσει να το πηγαίνετε με το αυτοκίνητο στους φίλους ή σε εξωσχολικές δραστηριότητες, δεχτείτε σε περίπτωση που εφαρμόζει τους κανόνες. Αν δεν τηρεί κάποιον κανόνα, π.χ. να επιστρέφει σπίτι την ώρα που έχει συμφωνηθεί, ενημερώστε το ότι θα διακόψετε την «συνεργασία». Με αυτόν τον τρόπο θα του δώσετε να καταλάβει ότι χρειάζεται να δίνει και να παίρνει.
- Αφαιρέστε τα προνόμια. Καλό είναι να το χρησιμοποιείτε σπάνια γιατί διαφορετικά περιορίζεται η αποτελεσματικότητά του. Αν κάποιος σημαντικός κανόνας δεν έχει τηρηθεί, σκεφτείτε το ενδεχόμενο να του αφαιρέσετε τη δυνατότητα να κάνει κάτι που του αρέσει, π.χ. να επισκεφθεί κάποιον φίλο του, να παίξει video game sκοκ. Ωστόσο φροντίστε να το έχετε ενημερώσει από πριν για τη συγκεκριμένη απόφαση.
Στρατηγική επιπτώσεων
Όποια μορφή επιπτώσεων και αν ακολουθήσετε είναι καλύτερο να τη συνδυάσετε παράλληλα με μια συγκεκριμένη στρατηγική:
- Επικοινωνία.Εξηγήστε στο παιδί σας τι ακριβώς συμβαίνει, όπως για παράδειγμα ότι δεν ακολούθησε τους κανόνες που είχατε συμφωνήσει άρα τώρα θα πρέπει να ακολουθήσει την επίπτωση που είχε συμφωνηθεί.
- Αφορμή για στοχασμό.Ενθαρρύνετέ το να σκεφτεί τη συμπεριφορά του και πώς μπορεί να διαφοροποιηθεί στο μέλλον. Συζητήστε για τη συμφωνία που είχατε αλλά και τι πιστεύει ότι θα έπρεπε να γίνει αν παραβεί αυτή τη συμφωνία.